Een moeder met een eetstoornis is vaak obsessief bezig met haar lichaam, het lichaam van haar kind, voeding en gewicht. De kans bestaat dat hierdoor signalen van het kind niet, vertekend of verkeerd opgevat worden. Kinderen cijferen zichzelf weg, willen hun moeder niet to last zijn waardoor de behoeften van het kind naar de achtergrond verdwijnen.

De moeder wil heel graag een 'goede moeder' zijn maar wordt vaak geconfronteerd met haar beperkingen als ouder en met het feit dat zij niet de moeder is die ze zou willen zijn. Maar wat zijn eigen de gevolgen voor het kind als moeder aan een eetstoornis lijdt?

De problemen van ouders hebben altijd invloed op de ontwikkeling van hun kinderen. Een psychiatrische stoornis beïnvloed de manier van opvoeden en vormt op deze manier een risicofactor voor het kind. Een eetstoornis gaat vaak gepaard met andere problemen zoals (periodes van) depressiviteit, relatieproblemen, angsten en obsessies. Ook deze problemen hebben invloed op het kind. Een kind kan voor een moeder een motivatiebron zijn om met haar problemen naar buiten te treden en hulp te zoeken maar soms ook een belemmerende factor als het gaat om een klinische opname. 

Ik heb 46% kans op een eetstoornis.... en jij?
Hoeveel kans een kind loopt op het ontwikkelen van een eetstoornis is natuurlijk nooit precies te zeggen. Er zijn wel een aantal risicofactoren en beschermingsfactoren die de kans op een eetstoornis doen vergroten of verkleinen. Er worden vijf mechanismen onderscheiden die de ontwikkeling van het kind kunnen bedreigen als hun moeder aan een eetstoornis lijdt. Wel spelen hierbij de aard van de eetstoornis en de leeftijd van het kind een belangrijke rol.

De volgende vijf mechanismen kunnen bedreigend zijn voor de ontwikkeling van het kind:

1. Erfelijke invloeden: Uit verschillende onderzoeken blijkt dat er aanwijzingen zijn voor mogelijke genetische factoren in het ontstaan van een eetstoornis. De mate van invloed is echter moeilijke in te schatten aangezien het ontwikkelen van een eetstoornis aan meerdere invloeden onderhevig is. 
2. Omgevingsfactoren: Omgevingsfactoren als een moeder die geobsedeerd is door haar lichaam en gewicht, een moeder die bang is dat haar kind te dik is of wordt of op een dwangmatige manier bezig is met voeding kan een risicofactor vormen voor het ontstaan van een eetstoornis bij haar kind. Dit beeld wordt voornamelijk gezien bij moeders met anorexia nervosa.
3. Afstemming moeder en kind: De obsessie van de moeder voor eten, lichaam en gewicht kan van invloed zijn op de afstemming tussen moeder en kind. Een moeder met een eetstoornis raakt gemakkelijker in conflict over eten. Deze conflicten kunnen invloed hebben op eetmomenten en de voeding van de kinderen in het algemeen.
4. Rolmodel: Een moeder met een eetstoornis is minder goed in staat om een goed rolmodel/ voorbeeld te zijn voor het kind als het gaat om eetgedrag.
5. Relatieproblemen: Eetstoornissen kunnen samen gaan met een moeizame of problematische relatie. Conflicten of problemen tussen ouders kunnen van grote invloed zijn op het kind.

Heb jij nog wat basisveiligheid voor mij?
De volgende aspecten van het opvoedingsproces kunnen moeizamer verlopen wanneer een ouder worstelt met een eetstoornis (of andere psychiatrische problematiek.)

• Opbouwen van een emotionele band tussen ouder en kind
• Basisveiligheid bieden van waaruit het kind de wereld kan gaan onderzoeken
• Een voorbeeld zijn in gedrag en het oplossen van problemen/moeilijkheden
• Levenservaring aanbieden
• Structuur en consequentie in het opvoeden
• Sociaal netwerk

Niet elk aspect heeft evenveel invloed als het andere. Vaak is een moeder met anorexia wel in staat om een emotionele band aan te gaan met het kind maar schiet ze tekort in het bieden van voldoende basisveiligheid. Door de obsessie voor lichaam, gewicht en voeding kunnen signalen van het kind niet, vertekend of verkeerd opgevangen worden.

Door de problemen die moeder zelf ervaart is zij minder in staat om op adequate wijze de behoeftes van haar kind te beantwoorden.

Mama doet het toch ook!
Uit onderzoek blijkt dat de interacties tussen moeder met een eetstoornis en kind op het gebied van voeding en gewicht anders verlopen. Moeder is een rolmodel voor het kind en door haar eetstoornis geeft de moeder een eigen betekenis aan ‘eten' en ‘voeding'. Wanneer kinderen geen goede alternatieven geleerd hebben kunnen zij eten ook als manier gaan zien om met problemen om te gaan en controle te behouden. Moeders met eetstoornis zeggen of denken vaak dat zij hun eetstoornis wel goed verborgen houden voor hun kinderen, helaas pakken kinderen veelal meer signalen op dan wordt gedacht.

Ik ben mama-twee..
Het is mogelijk dat kinderen van moeders met een eetstoornis niet tot experimenterend pubergedrag komen door de zorg en verantwoordelijkheid die ze met zich meedragen. Ze ervaren onvoldoende basisveiligheid en merken dat de draagkracht van hun moeder niet zo groot is. Ze willen hun moeder niet tot last zijn en gaan taken overnemen als het zorgen voor jongeren broertjes en zusjes en/of huishoudelijke taken. Ze cijferen zichzelf weg en eigen gevoelens en behoeftes verdwijnen naar de achtergrond. Ze nemen een soort ouderrol op zich waardoor ze niet goed toe komen aan gewoon ‘kind zijn'.

Ik heb een beschermend temperament!
Natuurlijk is niet zo dat per definitie alle kinderen van ouders met een eetstoornis zelf (psychiatrische) problemen krijgen of een eetstoornis ontwikkelen. Naast risicofactoren spelen ook beschermende factoren mee.

Een goede ontwikkeling van het kind is mogelijk bij voldoende beschermende factoren:
- Het temperament van het kind
- Aanwezigheid van vertrouwensfiguren
- Positieve ervaringen buiten het gezin
- Goede momenten tussen moeder en kind
- De leeftijd van het kind toen de problemen van de ouder begonnen
- Stabiliteit van de relatie tussen ouders
- Band met de vader
- Erkenning van eigen problematiek door de ouder

Wat is jouw ervaring?

Heb jezelf een moeder met een eetstoornis? Of ben je zelf een moeder met een eetstoornis?

Bron: PsychoPraxis Jaargang 6, nummer 4, augustus 2004
L. Depestele en W Vandereycken, 'Moeders met een eetstoornis: gevolgen voor hun kinderen.'
Foto apen: flickr.com/photos/mape_s