Hoeveel stappen heb jij vandaag gezet? Weet je dat precies of ben je daar eigenlijk niet zo mee bezig? Word je onrustig van het lezen van deze vraag? Of maakt het je niet zo veel uit? Stappentellers zijn tegenwoordig de normaalste zaak van de wereld. Veel mensen die ik ken hebben wel een fitbit of sporthorloge. En er zit zelfs standaard een stappenteller op mijn telefoon. Ze zijn in het leven geroepen om ons te motiveren wat meer te bewegen en zo op onze gezondheid te letten. Maar als je een eetstoornis hebt en last hebt van bewegingsdrang, kan dit compleet averechts werken en kan een stappenteller juist heel erg ongezond zijn. Waarom is het voor de ene persoon toch zo anders dan voor de ander? En hoe weet ik of mijn stappenteller voor mij gezond of ongezond is?

Een pop-up verschijnt op je telefoon: Je hebt deze week minder stappen gezet dan de vorige week. Huh, had ik dit ding aangezet? Maar nog voor je daar goed en wel over na kan denken galmen de oordelen al in je hoofd. Het is alsof je telefoon tegen je roept: "Lui varken! Je beweegt te weinig en nu ga je dik worden!" Je moet meer stappen zetten! Je moet sterker zijn! Je moet vooral niet zo slap zijn!

bron foto

Eetstoornissen en stappentellers

Herkenbaar? Het is een erg heftige reactie... Een eetstoornis grijpt alles aan om maar controle op je uit te kunnen oefenen, dus ook een stappenteller. Net als het lagere getal op de weegschaal en het tellen van calorieën, kunnen je stappen je ook echt die 'kick' of een gevoel van veiligheid en controle geven. Veiligheid en controle, een gevoel van kracht en grip, die je elders in je leven zo ontzettend lijkt te missen. Dit voelt goed, dit voelt sterk. Intussen heb je niet meer door hoe hard je je fysieke en mentale gezondheid voorbij rent. Je moet steeds minder wegen, steeds minder eten en steeds meer stappen zetten om dat gevoel van veiligheid en controle te kunnen blijven behouden. Waarom? Omdat het daar niet over gaat. Omdat het nooit genoeg gaat zijn. Omdat een eetstoornis jouw denken beïnvloedt en sluw in je brein is gaan nestelen, als een parasiet. 

Andersom geeft het ook een extreem gevoel van angst en onveiligheid als je het gewichts-, kcal- of stappendoel níet haalt. Ergens besef je misschien wel dat het nergens op slaat, maar het voelt wel heel erg sterk zo. En dat gevoel, daar kan je niet zomaar omheen. Soms is dat besef ook nog te ver weg en besef je het niet. Verblind door je eetstoornis. Het is moeilijk om je dat voor te stellen als je zelf geen eetstoornis hebt gehad, maar het is zo. Ik zag niet meer waar het wel over ging, dat gevoel van onveiligheid, het gebrek aan grip op het leven. Ik kon alleen nog maar focussen op mijn eten en gewicht. Alles draaide daarom. Ik zag en voelde niets anders meer. Dat was immers ook het doel, het nut kan je zelf zeggen: niet meer hoeven of kunnen voelen waar het echt over gaat. Een eetstoornis is een gevolg van een gevoel van onveiligheid. 

Op deze pagina vind je links naar de oorzaken van verschillende eetstoornissen. 

Signalen dat je te veel bezig bent met je stappenteller

Beseffen waarom ik een eetstoornis had ontwikkeld of wat de functie ervan op dat moment was, gaf mij een aanknopingspunt om de symptomen te verminderen en uiteindelijk van mijn eetstoornis te kunnen herstellen. Dat was niet makkelijk, want zelfs al wíst ik het in theorie, de angst was ontzettend sterk. Ik durfde niet goed te vertrouwen op wat ik wist. Kon vaak nog niet gezond en objectief oordelen. Had er weinig vertrouwen in. En had er bovendien enorm grote gevolgen aan gekoppeld. Alles zou voor mijn gevoel ermee kunnen vallen of staan. Daardoor vond ik het soms ook lastig om te onderscheiden wat nu een eetstoornissymptoon was en wat niet? Wat was gezond en wat niet?

Wanneer je een eetstoornis hebt, is het een dunne lijn tussen een goede gewoonte en een destructieve obsessie. Ik denk dat het hem vooral zit in hoe het voor je voelt. Merk je dat je je vaak opgejaagd of gestrest voelt als je niet op je stappenteller kan kijken of als je je X aantal stappen niet haalt? Of merk je dat het echt nauw verbonden is met hoe jij denkt over jezelf? Voel je je slap, vies, slecht, dom, stom, mislukt? Laat het denken hierover je ineens een stuk dikker voelen dan daarvoor? Haat je jezelf erom? Maakt het je ongelooflijk bang? Dan zit er iets niet goed.

Wanneer ik met vrienden een dagje op stap bent geweest, is er bijna altijd wel iemand die zijn of haar stappenteller tevoorschijn haalt. "Kijk, we hebben vandaag zo veel gelopen!" Niemand kijkt hier gek van op, ik eigenlijk ook niet. Het voelt ook wel goed en gezond om lekker te hebben gewandeld. Ik ga ook graag sporten, omdat ik dat een gezonde gewoonte vind. Toch ben ik daar helemaal niet de hele tijd mee bezig. Ik merk het op of hoor het van iemand, en laat het dan ook weer los. Ik heb geen stress over of ik een bepaald doel moet halen. En wanneer ik een dag - of een paar dagen - niet zo veel wandel of anderszins beweeg, ervaar ik geen enorme angst of zelfhaat en daarin zit een groot verschil. Niet alles valt of staat ermee.

Je stappenteller heeft dan invloed op je mentale gezondheid. Zelfs al kan je lichaam het fysiek gezien misschien wel aan, of loopt een ander - gezond - iemand nog veel meer stappen, maken de negatieve gevolgen voor je mentale gezondheid een verschil. Je hebt namelijk een fysieke én een mentale gezondheid, die laatste moet je niet onderschatten. Maar ook kan je fysiek jezelf voorbij lopen en daaraan merken dat je stappenteller geen gezonde gewoonte meer is. Bijvoorbeeld als je door moet blijven lopen van jezelf. Of de zon nu schijnt, of het regent, sneeuwt of stormt. Of je nu een blessure hebt of ziek bent. Je moet en zal lopen. Loopt jezelf voorbij. 

Is een stappenteller dan altijd ongezond?

Nee, een stappenteller is niet altijd ongezond. Het is in het leven geroepen om te moviteren om op een gezonde manier in beweging te komen en voor veel mensen werkt dat ook zo. Beweging is in de basis natuurlijk ook helemaal niet verkeerd. Integendeel, het is een belangrijk onderdeel van onze fysieke, maar ook mentale gezondheid. Maar of het vanuit zelfhaat en angst of zelfzorg en zelfliefde komt, maakt wel een heel erg groot verschil.

Je lichaam blesseren of tekortdoen met de manier waarop en hoeveel je beweegt, is niet gezond. Je mentale gezondheid ondermijnen is niet gezond. Die heb je ook en daar moet je niet lichtzinnig over zijn. Als jouw stappenteller of bewegingsdrang zorgt voor veel stress, zelfhaat of sociaal isolement, is het goed om daar eens kritisch naar te kijken en er met iemand over te praten. Dat geldt voor mensen met een eetstoornis zeker, maar ook voor mensen die niet zo'n diagnose hebben. Een mentale gesteldheid hebben we immers allemaal! Dat praten kan met een zorgprofessional zijn, maar kan ook met een vriend, vriendin of familielid zijn. Blijf er niet alleen mee rondlopen als jij je ergens niet goed bij voelt.

Is een stappenteller gezond voor jou?