Hoeveel moet je daadwerkelijk weten om 'goed' voor je lichaam te zorgen? Hoeveel moet je weten van eten en hoeveel moet je weten van hoe je lichaam hierop reageert? In mijn geval zorgde de kennis die ik - tijdens mijn eetstoornis weliswaar - opdeed er juist voor dat ik in de praktijk helemaal niet goed voor mijn lichaam zorgde. Ik vermeed producten, later hele productgroepen, en liep hierdoor een vitamine- en mineralentekort op. Wat ik over voedingstekorten las, sloeg ik trouwens niet zo makkelijk op. In mijn 'zoektocht' naar kennis was ik namelijk wel heel selectief; zodra het mijn eetstoornis in de weg zat, onthield ik het liever niet. Mijn zoektocht was eetstoornisgedreven.

Ik las en bekeek er van alles over: tijdens mijn eetstoornis wist ik veel over eten. In kennis zit de kracht, vond ik. In zekere zin is het ook handig om te weten wat je eet en wat het met je lichaam doet om zo te voorzien in je eigen behoeftes, maar je kan het ook overdrijven. En dat overdrijven deed ik zeker tijdens mijn eetstoornis.

"Is intuïtief eten niet 'gewoon' wat we als kind deden? Eten op gevoel?" Naar aanleiding van deze vraag binnen de redactie, maakte Daniël de (terechte) opmerking: "Mwah, als kind at ik wat mij thuis werd voorgeschoteld, anders had ik vast alleen koekjes gegeten." Als ik als kind zelf mocht beslissen wat ik moest eten, had mijn voedingspatroon er waarschijnlijk niet heel anders uitgezien als wat Daniël benoemde. Als kind maakte ik me druk over het eten dat ik niet lekker vond en was ik niet bezig met de voedingswaarden. Mijn moeder zorgde er wel voor dat ik een gebalanceerd voedingspatroon had. Nu ik volwassen ben, moet ik dat zelf doen. Tijdens mijn eetstoornis was dit ook flink zoeken. Ik wilde namelijk zo 'gezond mogelijk' eten. Alles moest boordevol vitamines zitten, anders wilde ik het niet. Na verloop van tijd creëerde ik een lijst 'verboden producten'. Iets dat ik op ons forum ook regelmatig terugzie. Een lijst met alle producten die ik niet meer mocht eten. Die 'ongezond' waren. Door zo'n lijst te hanteren en mezelf 'regels' op te leggen, beperkte ik mezelf enorm, waardoor ik ook maar weinig variatie in mijn eetpatroon had. Dat dit uiteindelijk ongezond bleek te zijn, beschreef ik al in deze blog.

Wat is relevant?

Daarin beschreef ik ook dat ik het nog steeds wel eens lastig vind om aan 'gezond' een definitie voor mezelf te geven. Welke artikelen ik lees en welke ik oversla. Als ik om me heen kijk naar de mensen die geen eetstoornisverleden hebben, besef ik dat ik daarin ook niet alleen sta. Het is voor veel mensen lastig om - te midden van alle geluiden vanuit de gangbare (en sociale) media - eruit te vissen wat voor hen relevant is en het andere te laten. 

De kennis over eten en wat het doet met je lichaam, zal niet voor iedereen hetzelfde zijn. Wat je vanuit huis uit hebt meegekregen, de manier waarop jouw omgeving zich hiermee bezighoudt, speelt denk ik mee. Evenals de bronnen waar je aanspraak op doet en wat voor voorlichting je hebt gehad. Zelf ben ik opgegroeid met de Schijf van Vijf, ontwikkeld door het Voedingscentrum. De Schijf van Vijf heeft inmiddels een update gehad (zo vind je nu meer duurzame keuzes, evenals volkorenproducten). Zelf vind ik dit vaak best een handige leidraad om keuzes op te baseren, maar ook de Schijf van Vijf is niet altijd toepasbaar en soms gebrekkig, vind ik. Of nou ja, het is moeilijk toepasbaar op een eetstoornis. Door bijvoorbeeld tussendoortjes in te delen als 'klein' en 'groot' en deze aan een bepaalde frequentie te koppelen, maak je onderscheid in het soort eten. Ik denk dat dit prima en zelfs goed is voor mensen die geen eetstoornis hebben gehad, maar mensen met een eetstoornis lezen alles anders, lezen heel zwart-wit. Daarnaast kan het ook zijn dat je herstellende bent en druk bezig om het 'verboden' eten te normaliseren en deze niet verder categoriseren. 

Zonder oordeel

Daar lag tijdens mijn eetstoornisherstel trouwens ook een valkuil. Ik wílde producten wel normaliseren, maar ik kon mijn hersenen niet zomaar even 'uitzetten'. Je kan dingen niet ineens meer 'onweten'. Maar dingen slijten uiteindelijk ook met de tijd, heb ik gemerkt. Als ik goed nadenk kan ik misschien nog wel achterhalen hoeveel calorieën ik vandaag heb gegeten, maar daar moet ik echt voor graven. Het ligt niet aan de oppervlakte, waar dat voorheen wel zo was. Daarnaast gaat het hier denk ik ook om de waarde die je aan die gegevens koppelt. Ja, ik weet nog steeds dat fruit een gezondere optie is dan koek, maar ik voel me vrij om nu te kiezen naar wat mijn lichaam nodig heeft, evenals mijn mentale kant. Dat iets minder gezond is, betekent niet dat het nooit meer gegeten mag worden. Dat ik een 'ongezondere' keuze maak, vind ik nu dan ook helemaal niet meer erg. Ik mag mezelf iets toestaan, zonder waardeoordeel. Zonder het eerst te moeten 'verdienen'. En jij mag dat ook. 

Kennis is gezond? Door het verkrijgen van kennis door de juiste voorlichting en bronnen, weten we dat je meer voedingsstoffen nodig hebt om je lichaam te laten functioneren dan hetgeen je krijgt uit alleen koekjes. Door een gevarieerde levensstijl voed je je lichaam, je hersenen, je geest. Dus ja, in zekere zin is kennis over eten best gezond. Kennis is kracht? Tot op zekere hoogte, want kennis kan ook in de weg zitten. Als het gaat om eten, je lichaam en het leven in het algemeen, bestaat er naast kennis ook nog zoiets als gevoel. En ik denk dat een balans tussen die twee, een wisselwerking, het leven leuk, gevarieerd, gezond en veelzijdig maakt. Kennis is zeker niet alles, heb ik ervaren. Zeker niet wanneer die kennis voortkomt uit een eetgestoorde drijfveer. Wat naar mijn idee wél gezond is? Zoek aansluiting bij wat voor jou helpend is. Niet semi-eetstoornis triggerend helpend, nee écht helpend. En bovenal: laat de kennis die je opdoet en hebt opgedaan, niet tussen jou en het leven instaan. Je hoeft niets te overdrijven - want dat lijkt me allesbehalve gezond. 

Deze blog kwam oorspronkelijk online in 2022