Tijdens mijn opleiding, maar ook gedurende de tijd dat ik zelf ziek was, kwam ik veel misopvattingen tegen over psychische stoornissen. Zelfs mensen in het vak kunnen verouderde of verkeerde beelden hebben van een psychische stoornis of van psychologische begrippen. Zo heb ik zelf ook veel veelal ongepaste opmerkingen over de eetstoornis NAO gehoord tijdens mijn studie, maar ook daar buiten. In deze blog zet ik de grootste misvattingen over psychologie op een rijtje.

♥ Autisme is vooral een stoornis die bij mannen voorkomt
Het beeld bij autisme is vaak dat mensen met autisme contactschuw zijn en anderen niet goed aan durven kijken. Ook denken mensen vaak aan kinderen met woedeaanvallen of mensen die van alles uit hun hoofd weten. Dat is echter niet de werkelijkheid, want bij de meeste mensen merk je niet eens dat zij autisme hebben. Zij hebben echter wel vaak het gevoel dat zij anders zijn, maar zij passen zich constant aan hun omgeving aan om niet raar gevonden te worden. Dat komt vooral voor bij vrouwen, omdat van vrouwen in de maatschappij vaker verwacht worden dat zij zich sociaal gedragen. Autisme komt echter bijna net zoveel voor bij mannen als bij vrouwen. Autisme wordt echter beter herkend bij mannen, waardoor het lijkt alsof er minder vrouwen zijn met autisme.

♥ Mensen met psychische stoornissen moet je vermijden want ze zijn gevaarlijk
Vaak worden mensen met een psychische stoornis in verband gebracht met crimineel gedrag. Dat is natuurlijk ook niet helemaal onterecht. Sommige criminelen die ernstige misdrijven hebben gepleegd en dus een gevaar zijn, hebben daadwerkelijk ook een psychische stoornis. Je kan het echter niet de andere kant op beredeneren. Er zijn ook genoeg criminelen die geen stoornis hebben en willens en wetens een misdrijf plegen. Dat houdt ook niet in dat mensen zonder een stoornis allemaal gevaarlijk zijn.

♥ Een psychologische stoornis is niet normaal
Sommige mensen zien een psychische stoornis als iets abnormaals. Iets wat niet hoort en wat zeker niet de norm is. Onderzoeken laten echter zien dat in de westerse wereld ongeveer 50 % van de bevolking ooit een psychologische stoornis krijgt. Is het dan nog steeds iets abnormaals? Het lijkt er steeds meer op dat dit ook gewoon bij het mens zijn hoort en zeker ook in de tijd waar wij nu leven.

♥ Je kan geen relaties aangaan
Een grote misvatting is dat mensen met een psychische stoornis geen relaties aan kunnen gaan. Je hoort vaak dat mensen zeggen dat je eerst aan jezelf moet werken voordat je een relatie kan beginnen. Dat is een zeer nobel streven, maar soms kan het hebben van een relatie je juist helpen om weer beter te worden. Het is erg persoonlijk of je wel of niet relaties aan wilt en kunt gaan.

♥ Mensen die antidepressiva slikken zijn incompetent om met hun gevoelens om te gaan
Toen ik nog antidepressiva slikte, hoorde ik soms dat mensen mij zwak vonden. Zij vonden dat ik niet om kon gaan met mijn eigen gevoelens en daarom extra ondersteuning nodig had. Dat klopt natuurlijk helemaal niet. Ik moest die medicijnen gebruiken, omdat er iets verstoord was in mijn hersenen waardoor ik veel irrationele en depressieve gedachtes kreeg. Die medicijnen hielpen de balans in mijn hersenen te herstellen, waardoor ze weer normaal konden werken.

♥ Mensen die zichzelf snijden hebben borderline
Tijdens mijn studie hoorde ik regelmatig dat snijden typisch iets was voor mensen met borderline en ook dat je borderline hebt als jij jezelf snijdt. Ik heb mijzelf nooit gesneden noch heb ik borderline, maar ik heb wel in mijn omgeving gezien dat dit zeker niet altijd samengaat. Het kan samengaan, maar er is ook een grote groep mensen waarbij dat niet samengaat en die groep is veel groter!

♥ Iedereen met een heftig jeugdtrauma krijgt een persoonlijkheidsstoornis
Regelmatig hoor ik dat mensen ervan overtuigd zijn dat een persoonlijkheidsstoornis alleen kan ontstaan wanneer er eerder sprake is geweest van een trauma. Deze beredenering is echter helemaal niet waar. De meeste kinderen zijn erg veerkrachtig en weten hier goed mee om te gaan. Natuurlijk zijn er mensen die een persoonlijkheidsstoornis mede door een trauma ontwikkelen, maar zij hadden daar al vaak een aanleg voor.

♥ Een eetstoornis is vooral voor vrouwen
Er wordt vaak vanuit gegaan dat mensen met een eetstoornis vrouw zijn. Dat is echter helemaal niet het geval. Mannen kunnen net zo goed een eetstoornis krijgen, zoals dat ook het geval is bij vrouwen. Hier speelt ook weer mee dat mannen vaak niet voldoen aan het stereotype en daardoor minder goed herkend worden door de hulpverlening.

♥ Bij rouw ga je door 5 fases
Wanneer je hoort dat jijzelf snel doodgaat, wordt er vaak gezegd dat jij door 5 fases heengaat. De 5 fases die dan vaak worden genoemd zijn ontkenning, woede, onderhandelen, depressie en acceptatie. Dit is een erg populair pseudopsychologisch concept waar echter helemaal niks van waar is. Wetenschappers hebben namelijk ontdekt dat sterven net zo individueel is als leven. Sommige mensen gaan wel door al die fases heen, maar de meesten hebben hun eigen route. Door deze opvatting kan ook het idee ontstaan dat mensen op een verkeerde manier sterven of omgaan met het verlies van een naaste. Dat kan erg schadelijk zijn voor de betrokkenen.

♥ Het feit dat een eigenschap erfelijk is, betekent dat het onveranderlijk is
Wanneer wij horen dat een eigenschap of gedraging erfelijk is bepaald, hebben wij vaak het idee dat die dus ook onveranderlijk is. Dat is een opvatting die helemaal niet klopt, maar wat wel grote consequenties met zich meedraagt. Wanneer je een erfelijke aanleg voor iets hebt, betekent dit niet dat jij ook per definitie daar heel je leven last van gaat houden. Het gaat vooral om de omgeving waarin je leeft en hoe jij zelf met jouw problemen omgaat.

♥ Mensen met schizofrenie hebben verschillende persoonlijkheden
Mensen met schizofrenie hebben geen verschillende persoonlijkheden. Dat is wel het geval bij een dissociatieve persoonlijkheidsstoornis. Die mensen kunnen wel verschillende persoonlijkheden hebben. Mensen met schizofrenie kunnen wel wanen en illusies hebben, maar hebben zeker niet verschillende persoonlijkheden.

♥ Sommige mensen gebruiken de ene hersenhelft meer dan andere mensen
Je hoort vaak dat creatieve mensen hun rechterhersenhelft meer gebruiken en analytische mensen hun linkerhersenhelft meer gebruiken. Recente onderzoeken hebben met behulp van hersenscans echter aangetoond dat dit niet klopt. Wij kunnen de hersenen beter zien als één groot netwerk waarbij links en rechts op diverse manieren met elkaar verbonden zijn en samenwerken.

♥ Alleen mensen met psychische problemen gaan psychologie studeren
Dit is iets wat ik vaak te horen kreeg toen ik besloot om psychologie te studeren. Ik kreeg dan dingen te horen als 'je wilt jezelf beter maken' en 'je komt alleen maar psychisch gestoorde mensen tegen.' Ik vond het zelf heel lastig om met dat soort opmerkingen om te gaan. Ik had namelijk ook een psychische stoornis, maar dat was niet de reden waarom ik het koos. Ik koos deze studie, omdat ik het interessant vond en mensen wilde helpen. In mijn jaar zaten ook genoeg mensen die geen psychische stoornis hadden. 

♥ Psychische stoornissen zijn voor altijd
Ik hoor regelmatig dat mensen het idee hebben dat je altijd een psychische stoornis houdt wanneer je eenmaal hersteld bent. Dat echte genezing dus niet mogelijk is. Ik vind dat altijd erg moeilijk om mee om te gaan, want de kans is groter dat jij weer een eetstoornis krijgt dan iemand die dat nooit heeft gehad. Als je het vergelijkt met een gebroken been is het een stuk duidelijker waarom het zo raar is om er vanuit te gaan dat het voor altijd blijft. De plek waar je been ooit gebroken was, blijft altijd een zwak punt. Als je je daar echter van bewust bent, is de kans klein dat jij je been ooit weer breekt en kan je gewoon net zoals ieder ander leven. Datzelfde geldt ook voor een psychische stoornis. Je blijft daar gevoeliger voor nadat je genezen bent, maar dat betekent niet dat jij daar altijd last van blijft houden.

♥ Een psychische stoornis is je eigen keuze
Ik vind dit de vervelendste, maar ook de meest kwetsende opmerking. Ik kan daar heel kort over zijn: als ik een keuze had gehad, had ik dit nooit willen meemaken. Natuurlijk ben ik achteraf blij met de groei die ik daardoor heb meegemaakt en de levenservaring die ik heb gekregen, maar ik zou er nooit voor kiezen om dit nog een keer mee te maken.

Wat is voor jou de grootste misvatting over de psychologie?

Fotografie: Laura Hammond