''Ik heb een eetstoornis en word daardoor al lange tijd niet ongesteld. Inmiddels ben ik beter aan het eten, wanneer word ik weer ongesteld na mijn anorexia?'' Deze vraag wordt mij via het forum of de adviesmail regelmatig gesteld, in de hoop dat ik een antwoord kan bedenken vanwege mijn eigen ervaring of kennis. Ik vind het altijd best een beetje lastig om deze vraag te beantwoorden en daarom schreef ik deze blog. Hopelijk geeft dit je voldoende informatie om vol te houden, te ontdekken waarom je menstruatie nog niet op gang gekomen is of om het beter te begrijpen...

Het uitblijven van de menstruatie is een van de gevolgen van een eetstoornis. In de medische wereld wordt het uitblijven van je menstruatie amenorroe genoemd. Er zijn twee vormen van amenorroe; primaire en secundaire amenorroe. Bij de eerste wordt een meisje niet ongesteld op de leeftijd waarop dit normaal gesproken gebeurt. Ze is nog nooit ongesteld geworden. Bij secundaire amenorroe is iemand in het verleden wel gewoon ongesteld geworden, maar is dit opgehouden sinds minimaal 4 maanden.

Een keer niet ongesteld worden, komt bij meer vrouwen voor. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren in een stressvolle periode, als je net bent gestopt met hormonale anti-conceptie of om andere reden. Overleg altijd met een huisarts, wanneer je merkt dat jouw menstruatie langere periode weg blijft. Naast de gevolgen van een eetstoornis, kunnen ook zwangerschap, medicijngebruik, problemen met de geslachtsorganen of schildklier of een verstoring in de hormoonhuishouding de reden zijn waarom je niet ongesteld wordt. Het uitblijven van je menstruatie is dus niet per definitie het gevolg van een eetstoornis, maar bij eetstoornissen in combinatie met ondergewicht of ondervoeding is dit vaak wel het geval.

Het uitblijven van de menstruatie komt voornamelijk, maar niet alleen voor bij anorexia nervosa. Ook mensen met eetstoornissen zoals boulimia en eetstoornis nao lopen dit risico. Ondervoeding is niet alleen een te laag gewicht, maar kan ook inhouden dat je een te laag vetpercentage hebt of tekorten hebt aan vitamines en andere bouwstoffen.

Waarom blijft de menstruatie uit?
Wanneer je al op jonge leeftijd een eetstoornis ontwikkelt, kan het zo zijn dat je nog helemaal niet ongesteld bent geworden en de eetstoornis dit ook nog eens heeft uitgesteld. Wanneer je wel al ongesteld bent geweest, maar dit niet meer bent, kan de oorzaak bij jouw eetstoornis liggen. Vaak heeft dit te maken met ondervoeding, ondergewicht, stress en/of te intensief sporten. Je krijgt hierdoor een te kort aan oestrogeen, een belangrijk hormoon voor vrouwen. Dit vrouwelijke hormoon zorgt ook nog eens voor gezonde huid spanning, sterke botten, een gezond vetgehalte in je bloed, goede hersenfunctie en emotionele balans. Best een handig hormoon dus!

Het komt er op neer dat oestrogeen en een aantal andere hormonen het mogelijk maken voor een vrouwenlichaam om een eitje te laten ‘springen' tijdens de eisprong. Je ovuleert. Als dit eitje niet wordt bevrucht, wordt het door je lichaam tijdens de menstruatie met baarmoederslijmvlies naar buiten gebracht. Als jouw lichaam niet sterk genoeg is of niet alle ballen meer hoog kan houden, kan je menstruatie stoppen. Je lichaam geeft hiermee ook aan dat je op dit moment niet in staat bent om een baby te dragen. Je maakt minder hormonen aan die dat mogelijk maken. Eigenlijk ook wel slim van je lichaam, als het het zo zwaar heeft. Je lichaam zet hiermee eigenlijk functies (tijdelijk) op pauze, die nu te zwaar zijn. 

De pil en je menstruatie als je een eetstoornis hebt
Wanneer je hormonale anticonceptie gebruikt, word je vaak iedere maand ‘nep-ongesteld'. Ik zeg ‘nep', omdat dit geen bloeding is zoals die plaatsvindt na het vrijkomen van een eitje dat niet bevrucht is. De bloeding die je hebt tussen de pilstrips of Nuvaringen door is geen menstruatie, maar een onttrekkingsbloeding. Je kunt hieraan niet afmeten of jij, zonder het gebruik van anti-conceptie wel of niet ongesteld zou worden. Heb je een eetstoornis en twijfel je of je nog wel menstrueert, overleg dit dan zeker met je huisarts. Stoppen met hormonale anticonceptie kan ook een manier zijn om er achter te komen of je nog ongesteld wordt, maar houd dan wel rekening met het uitblijven van je menstruatie door het 'ontpillen' dat je dan doormaakt. Lees daarover meer in de blog hierover.

Ben je onvruchtbaar als je niet ongesteld bent?
Je bent niet per definitie onvruchtbaar als je niet bloedt iedere maand. Het uitblijven van je menstruatie, kan niet voorspellen dat dit iedere maand zal uitblijven. Dat je deze maand niet ongesteld werd, betekent niet dat er deze maand ook geen eisprong plaats vindt. Je bent dus niet beschermd tegen zwangerschap, wanneer je menstruatie uitblijft en veilig vrijen blijft dus belangrijk als je geen actieve kinderwens hebt. Enkele vrouwen kunnen gewoon zwanger raken, ook al zijn zij niet regelmatig of helemaal niet ongesteld. Het uitblijven van je menstruatie staat dus niet voor de volle 100% gelijk aan onvruchtbaarheid. Dit kan wel een gevolg zijn voor vrouwen waarbij de menstruatie lange tijd weg blijft, zoals je hier onder kan lezen.

Wanneer word je weer ongesteld?
Dit is een brandende vraag bij veel mensen met een eetstoornis. Helaas kan niemand jou daar een kant en klaar antwoord op geven. Bij iedereen verloopt herstel lichamelijk en geestelijk weer anders. In de meeste gevallen worden vrouwen en meisjes na gewichtsherstel weer ongesteld. Misschien gebeurt het al meteen wanneer je jouw gezonde gewicht bereikt, misschien pas na een aantal maanden. Sommige vrouwen moeten iets meer aankomen dan het minimale gezonde gewicht of eerst hun persoonlijke setpoint bereiken.

Als jij op dit moment niet ongesteld wordt, kun je jezelf geruststellen met wat ik vertel over de meeste vrouwen. Dit is echter absoluut geen garanderen of iets waar je direct vanuit moet gaan. Ongeveer 30% van de vrouwen met secundaire amenorroe blijft namelijk menstruatie problemen houden na het herstel van het lichaamsgewicht en/of eetstoornis. Een deel hiervan blijft permanent onvruchtbaar en wordt niet meer ongesteld.

Waardoor word je weer ongesteld?
Gewichtsherstel en het herstellen van het eetpatroon zijn twee belangrijke factoren in het herstellen van een gezond vrouwelijk lichaam. Heb je een eetstoornis, dan is het verstandig daar zo vroeg mogelijk hulp voor te zoeken. Je kunt dan werken aan je lichamelijke en geestelijke herstel. Zit je langere tijd op een gezond gewicht, ben je stabiel en eet je voldoende, maar word je na een half jaar nog steeds niet ongesteld, overleg dan zeker met je huisarts. Deze kan mogelijk een bloedonderzoek doen en samen met jou kijken wat er aan de hand is.

Hoe zit dit bij jou?

Fotografie: Dangerous Dan, Linspiration, Phalinn Ooi