Van DSM IV naar DSM 5

 

DSM IVKen je de DSM IV? Of heb je er misschien wel eens van gehoord?

DMS staat voor: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Het is een Amerikaans handboek voor diagnose en statistiek van psychische aandoeningen dat in de meeste landen als standaard in de psychiatrische diagnostiek dient.

De huidige versie (uit 2000) is aangeduid als DSM-IV-TR. Met behulp van de DSM IV kunnen diagnoses worden gesteld: voor iedere psychische aandoening staan de criteria waar aan "moet worden voldoen" genoemd.

DSM-I (1952)
DSM-II (1968)
DSM-III (1980)
DSM-III-R (1987)
DSM-IV (1994)
DSM-IV-TR (2000)

De huidige DSM is dus in 2000 opgesteld en toen ook voor het laatst aangepast. Tijd voor vernieuwing! In verschillende werkgroepen wordt nu gekeken naar mogelijke wijzigingen en toevoegingen. Zo ook voor de catagorie eetstoornissen.

Want zeg nu zelf: is het wel zo logisch om iemand die aan (bijna) alle criteria voldoet van anorexia, niet de diagnose anorexia te geven, enkel omdat deze nog wél ongesteld wordt? Psychologen lopen soms wat vooruit op deze voorgestelde wijzingen door in het geval van bovenstaande soms tóch de diagnose Anorexia Nervosa aan iemand toe te schrijven. Ook door Binge Eating Disorder te zien als aparte eetstoornis en niet als vorm van de eetstoornis NAO.

Hieronder hebben we voor jullie de voorgestelde wijzigingen opgesomd:

De DSM-IV geeft nu nog de volgende criteria voor anorexia nervosa:

  • Weigering om het lichaamsgewicht op een voor de leeftijd en lengte normaal niveau of daarboven te houden (bijvoorbeeld een gewicht van 85% van het normale niveau of het uitblijven van gewichtstoename waardoor het gewicht 85% van het normale niveau is).
  • Intense angst voor gewichtstoename of dik worden, zelfs bij ondergewicht.
  • Een stoornis in de wijze waarop het lichaam of het gewicht wordt ervaren, overdreven waarde hechten aan het lichaamsgewicht of de lichaamsvorm bij het vormen van een zelfbeeld of ontkenning van de ernst van het te lage lichaamsgewicht.
  • Amenorroe bij vruchtbare vrouwen, in dit geval het uitblijven van minimaal drie opeenvolgende menstruele cycli. (De diagnose amenorroe kan worden gesteld als de ongesteldheid alleen optreedt na hormoonbehandeling).

De voorgestelde wijzigingen/ criteria voor de DSM V

  • Het beperken van energie/kcal inname welke tot een duidelijk laag lichaamsgewicht zullen leiden. Het duidelijk lage gewicht wordt gedefinieerd als een gewicht minder dan minimaal normaal is of voor kinderen en adolescenten minder dan dat minimaal verwacht wordt voor de leeftijd en lengte.
  • Intense angst om aan te komen of dik te worden, of constant gedrag om gewichtstoename te vermijden, ookal is er duidelijk sprake van ondergewicht. 
  • Een stoornis in de manier waarop iemand zijn of haar lichaamsgewicht of lichaamsvorm beleeft, onevenredig grote invloed van het lichaamsgewicht, of de lichaamsvorm op het oordeel over zichzelf of gebrek van erkenning van de ernst van het huidige lage lichaamsgewicht

Gespecificeerde huidig type:

  • Restrictieve type: Gedurende de afgelopen 3 maanden is het persoon niet geregeld bezig geweest  met vreetbuien en/of purgeer-gedrag (d.w.z zelf opgewekt braken of het misbruiken van laxeermiddelen plasmiddelen of klysmas)
  • Binge-Eating/Purgerend Type: De afgelopen drie maanden heeft de persoon wel binge eating of purgerend gedrag vertoond (dwz. zelf-opgewekt braken of het misbruiken van laxeermiddelen, plasmidellen en klysmas)

De DSM-IV geeft nu nog de volgende criteria voor Bulimia Nervosa:

  • Herhaalde episoden van eetaanvallen. Een episode van 'vraatzucht' wordt gekenmerkt door beide volgende criteria:
  • 1. Het eten in een bepaalde tijd (bijvoorbeeld twee uur) van een hoeveelheid voedsel die beduidend groter is dan de meeste mensen in zo'n periode zouden eten onder gelijke omstandigheden.
  • 2. Het gevoel tijdens de periode geen beheersing over het eten te hebben (bijvoorbeeld het gevoel niet te kunnen stoppen of geen beheer te hebben over wat en hoeveel men eet).
  • Herhaald ongepast compensatiegedrag om gewichtstoename te voorkomen, bijvoorbeeld het opwekken van braken, misbruik van laxeermiddelen of andere medicijnen, vasten of overmatige lichaamsbeweging.
  • De eetaanvallen en het compensatiegedrag treden gemiddeld minimaal twee keer per week op gedurende een periode van drie maanden.
  • Het zelfbeeld wordt overmatig beïnvloed door de lichaamsvorm en het gewicht.
  • De stoornis treedt niet uitsluitend op tijdens episoden van anorexia nervosa.

De voorgestelde wijzigingen/ criteria voor de DSM VDSM IV DSM V

  • Terugkomende episodes/ periodes van eetbuien. Een episode van eetbuien wordt gekenmerkt door:
    (1) Binnen een bepaalde tijd (bijv binnen een tijd van 2 uur) eten van grote hoeveelheden voedsel die absoluut groter zijn dan wat de meeste mensen in dezelfde periode en onder dezelfde omstandigheden zouden eten.
    - (2) Het gevoel van de controle over het eten kwijt te zijn gedurende de episode.
  • Terugkomend ongepast compensatiegedrag om gewichtstoename te voorkomen, zoals het zelf opgewekt braken; misbruik van laxeermiddelen, diureticum of andere medicijnen, het vasten of overmatig bewegen.
  • De vreetbuien en het ongepaste compensatie gedrag komt beiden gemiddeld ten minste twee maal per week gedurende drie maanden voor.
  • Overdreven veel waarde hechten aan het lichaamsgewicht of de lichaamsvorm bij het vormen van een zelfbeeld; dit komt niet uitsluitend tijdens episodes van anorexia nervosa voor.

De DSM-IV geeft nu nog de volgende criteria voor Eetstoornis NAO:

De eetstoornis NAO is een categorie voor cliënten die meestal een aantal overeenkomstige, maar niet alle kenmerken hebben van de eerdergenoemde, meer specifieke eetstoornissen.

Tot de voorbeelden horen:

  • Bij vrouwen wordt voldaan aan alle criteria van Anorexia Nervosa, behalve dat de betrokkene geregeld menstrueert.
  • Aan alle criteria van anorexia nervosa wordt voldaan, behalve dat, ondanks significant gewichtsverlies, het huidige lichaamsgewicht van betrokkene binnen de normale grenzen ligt.
  • Aan alle criteria van boulimia nervosa wordt voldaan behalve dat de eetbuien en de ongepaste compensatie voorkomt in een frequentie van minder dan tweemaal per week of met een duur van korter dan drie maanden.
  • Het geregeld tonen van ongepast compensatoire gedragingen na het eten van kleine hoeveelheden (bijvoorbeeld zelfopgewekt braken na het eten van twee koekjes).
  • Herhaald kauwen op en uitspugen van, maar niet doorslikken, grote hoeveelheden voedsel.
  • Binge Eating Disorder (eetbuienstoornis).

De voorgestelde wijzigingen/ criteria voor de DSM V

Er wordt aangeraden om Binge Eating Disorder als een onafhanhelijke stoornis te gaan zien in de DSM V. De geadviseerde veranderingen in de criteria voor Anorexia nervosa en Boulimie Nervosa, zouden ook toegepast moeten worden op de 'Niet Anderszins Omschreven Eetstoornis''. Als deze aanbevelingen worden goedgekeurd, zullen deze mee veranderen.

Nieuwe stoornissen gevaarlijk?

Hoewel het totale aantal stoornissen in de DSM-5 waarschijnlijk rond de 300 zal blijven liggen, zijn er aardig wat stoornissen die verdwijnen. Asperger is bijvoorbeeld in de voorlopige versie van de DSM V niet langer een aparte stoornis, maar zal deel uit gaan maken van andere vormen van autisme zoals PDD-NOS  en vallen onder de verzamelnaam autisme-spectrumstoornis.

DSM IVOok zal een aantal typen persoonlijkheidsstoornissen verdwijnen: van tien naar vijf. Daarentegen komen er ook weer (nieuwe) stoornissen bij. Zoals de eetbuistoornis, binge eating disorder.

Omdat er in de praktijk al we'l gewerkt wordt met BED als aparte stoornis, heeft het voor de behandeling weinig invloed, maar het heeft wel grote consequenties voor de vergoeding ervan. Ook zal de erkenning van de stoornis ervoor zorgen dat het probleem voor mensen makkelijker bespreekbaar wordt. De stap naar hulp wordt dan tevens iets eenvoudiger.

Toch zit er aan de benoeming van nieuwe stoornissen ook een gevaar. The Guardian "Met de erkenning van de eetbuistoornis worden miljoenen Amerikanen geclassificeerd als geestesziek. En dat terwijl het land nu juist de kosten van de gezondheidszorg probeert te beteugelen"

Wijbrand Hoek meent dat de eetbuistoornis toch echt voldoet aan de definitie van een psychiatrische stoornis. ‘Het gaat niet om iemand die schaatsen zit te kijken en in de spanning een zak chips leegeet. Bij mensen met binge eating disorder die ik zelf op de polikliniek eetstoornissen zie, is er sprake van grote lijdensdruk en leidt de stoornis tot duidelijke beperkingen in het beroepsmatige en sociale functioneren.'

Hoek erkent echter wel dat door het benoemen van nieuwe stoornissen steeds meer mensen het stempel psychiatrisch patiënt krijgen. Daarom trekt zijn Werkgroep Eetstoornissen de grens bij obesitas, ofwel ernstig overgewicht. ‘Als we obesitas als nieuwe stoornis zouden benoemen - we hebben die vraag wel gekregen - en uitsluitend het gewichtscriterium hanteren, heeft eenderde van de volwassen Amerikanen een psychiatrische stoornis. De werkgroep vindt dat je hier heel terughoudend in moet zijn.'

De DSM-5 wordt in mei 2013 gepubliceerd.  

 

Gerelateerde blogposts

Reacties

F - Woensdag 12 mei 2010 17:30
Interessant.. Jammer dat er niet vermeld word welke persoonlijkheidsstoornissen verdwijnen.. Ben ik wel benieuwd naar! Ik heb namelijk (volgens het oude boekje) Borderline, ontwijkende en afhankelijke pers.st...
Scarlet - Woensdag 12 mei 2010 17:43
Hai F,

Ik heb dit even voor je opgezocht. Het aantal gaat van 10 naar 5. Dit zijn de type persoonlijkheidsstoornissen in de DSM IV:

1. Paranoïde persoonlijkheidsstoornis
2. Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
3. Schizotypische persoonlijkheidsstoornis
4. Anti-sociale persoonlijkheidsstoornis
5. Borderline-persoonlijkheidsstoornis
6. Theatrale persoonlijkheidsstoornis
7. Narcistische persoonlijkheidsstoornis
8. Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis
9. Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis
10. Obsessieve-compulsieve persoonlijkheidsstoornis

Dit zijn de type persoonlijkheidsstoornissen in de DSM V/ 5:

1. Vermijdend type
2. Borderline type
3. Obsessive-Compulsive type
4. Schizoide Type
5. Antisocial/Psychopathic Type
loser - Zaterdag 26 juni 2010 11:39
heey,
ik lees dat ze asperger als aparte stoornis willen afschaffen, en het onder het algemene kopje autisme willen plaatsen. Volgens mij is dat heel slecht, en dan spreek ik uit ervaring. Ik heb zelf asperger, maar ben gelukkig heel vroeg gediagnosticeerd, waardoor ik vroeger de juiste begeleiding heb kunnen krijgen. Asperger onderscheid zich van andere vormen van autisme door het hoge intelligentieniveau. Door die intelligentie kunnen mensen met asperger zichzelf sociaal gedrag aanleren. Dit heb ik ook gedaan, en iedereen is altijd verbaasd als ze horen dat ik asperger heb. Want je ziet het niet aan me, ik heb me aangepast. In dat aanpassende vermogen zit echter een groot gevaar, namelijk dat de stoornis niet gezien zal worden, en er dus van degene met asperger verwacht zal worden dat deze zich normaal gedraagt, ook in situaties die voor die persoon wel moeilijk zijn. Bovendien kan het aanpassingsvermogen leiden tot compensatiegedrag voor de 'tekortkomingen'. Ik ben erg perfectionistisch, extreem braaf, kan absoluut niet tegen iemand die boos op me is...
Ook als iemand met asperger sociaal goed functioneert, blijft de stoornis een beperking. Vooral voor diegene zelf. Maat houden, veranderingen, vrienden, groot risico op gepest worden, woedeaanvallen... Deze mensen hebben begeleiding nodig.
En door de aanpassing zal de stoornis veel minder snel ontdekt worden bij mensen, denk ik. Sowieso uit het zich bij meisjes heel anders, waardoor dat nog minder snel ontdekt wordt. Waardoor ze geen begeleiding krijgen. En dat kan zelfs tot een psychose leiden!
Bij mij heeft asperger geleid tot eetproblemen, overgewicht en zelfbeschadiging, al heb ik nu veel vrienden en functioneer ik op school (extreem) goed. Dus zo 'geen contactmaken autistisch' is dat niet...'

(oh, en zoals je kunt zien, maat houden in schrijven kan ik niet:$)
mod6 - Zaterdag 26 juni 2010 11:45
@Loser: dat asperger onder het kopje 'autisme' komt te vallen, wil niet zeggen dat het bestaan van de stoornis ontkend wordt!En ook niet dat het dan minder snel ontdekt of gediagnosticeerd zal worden.

Asperger is een stoornis in het zogenaamde 'autistisch spectrum', en dat is héél breed. Dus niet alleen 'geen contactmaken autistisch'.

xxx
loser - Dinsdag 29 juni 2010 21:49
@mod6,
ik snap dat de diagnose niet zal verdwijnen. maar wat ik bedoel, als het onder dat hele grote spectrum valt, dan zullen de criteria voor de stoornis ook anders worden. en dan zullen een aantal mensen met asperger niet aan de criteria voor autisme voldoen (door hoge niveau in taalgebruik, goede sociale vaardigheden e.d.)
ik weet ook niet exact hoe het zit natuurlijk, maar ik maak me er wel een beetje zorgen om :$
Flo3 - Zaterdag 23 oktober 2010 13:01
@Loser:
Ik begrijp dat het verwarrend is dat het lijkt dat de stoornis Asperger ineens 'verdwijnt'. Maar het tegendeel is waar. De nieuwe DSM, de 5e editie, heeft een andere benadering om stoornissen te diagnosticeren dan de huidige 4e editie. De 4e editie heeft stoornissen in categorieen, zo valt Asperger onder de categorie van ontwikkelingsstoornissen net als het syndroom van Rett en pervasieve ontwikkelingsstoornis (PDD-NAO). Elke 'stoornis' heeft een rijtje symptomen. De criteria om aan een stoornis te voldoen is dat je bijvoorbeeld minstens 4 van de 8 symptomen hebt (en dat is bij elke stoornis anders). Je kunt je zo voorstellen dat iemand anders met bijvoorbeeld Asperger hele andere symptomen heeft dan jij hebt omdat jullie niet allebei dezelfde symptomen hoeven te hebben om aan de criteria te voldoen.

Wat het probleem nu is, en waarom ze dus deze stoornissen onder één spectrum laten vallen, is dat deze stoornissen binnen de categorie van de ontwikkelingsstoornissen niet duidelijk van elkaar te onderscheiden zijn. De rijtjes symptomen van elke stoornis binnen deze categorie overlappen te veel. Zo zal de ene psycholoog persoon X. met Rett diagnosticeren en de andere psycholoog deze zelfde persoon X. met Asperger diagnosticeren.

Dit probleem dat psychologen en psychiaters niet hetzelfde diagnosticeren moet worden opgelost. Dat willen ze met de DSM-5 doen. In de DSM-5 benaderen ze stoornissen niet als een rijtje van symptomen maar als een dimensie. Je moet dan een categorie als ontwikkelingsstoornissen zien als één dimensie die van Rett tot Asperger loopt. Binnen deze dimensie worden alle symptomen opgenomen en worden er ook naar andere symptomen bekeken die normaal niet onder de stoornissen vielen maar die wel van invloed zijn op de stoornis en behandeling zoals bijvoorbeeld slaapstoornissen. Als de psycholoog dan iemand moet diagnosticeren doen ze dat door te kijken naar de symptomen en baseren ze op deze symptomen een behandeling. Zo zullen die twee verschillende psychologen (uit mijn voorbeeld van net) nu wel dezelfde symptomen beschrijven van die persoon X. en een behandelplan opstellen zonder de verschillende 'labels' op te plakken.

De criteria zélf worden niet anders, het is alleen de vorm waarop die criteria worden bekeken en de naam die er aan wordt gegeven dat gaat veranderen.


Tenslotte moet je onthouden dat de DSM een handboek is dat voorschrijft hoe medici in theorie moeten handelen. De DSM is een hulpmiddel en geen waarheid. In de dagelijkse praktijk moet er telkens per persoon, per individu, per geval worden bekeken wat het beste voor deze persoon is. Met de nieuwe DSM zullen er alleen maar meer mensen geholpen worden omdat nu niemand meer in een restcategorie NAO valt.
mimi - Donderdag 20 december 2012 16:26
in het oude en het nieuwe rijtje van persoonlijkheidsstoornissen zie ik geen DIS(MPS)staan.waar val dat dan onder?
Daniëlle - Dinsdag 8 januari 2013 18:32
geweldige post, en super handig voor een literatuurverslag die ik moet schrijven voor mijn studie, maar in zie nergens bronnen staan. Waar komt deze informatie vandaan?
ananonymouslyme - Maandag 16 december 2013 01:32
Oke, dan zou ik volgens dsm 5 dus officieel anorexia nervosa hebben ipv anorexia nao? Omdat ik maar af en toe niet ongesteld ben ipv 3 maanden niet geweest...
Ellen Rooda - Donderdag 9 maart 2017 15:06
Hai Scarlet en F,

Ik las jullie vraag en antwoord ten aanzien van de persoonlijkheidsstoornissen die opgenomen zijn in de DSM-5. Vooralsnog zijn er geen wijzigingen op gebied van persoonlijkheidsstoornissen van de DSM-IV naar de DSM-5, behalve dan dat de Theatrale persoonlijkheidsstoornis nu een Histrionische-persoonlijkheidsstoornis wordt genoemd. Alle persoonlijkheidsstoornissen zijn dus behouden.

De indeling die jij noemt Scarlet is een voorstel geweest voor een nieuw (alternatief) model voor persoonlijkheidsstoornissen. Daarbij zijn een paar ''hoofd'' categorieën behouden en is het daarnaast mogelijk om trekken de specificeren, waardoor je specifieker kan aangeven waar iemand tegenaan loopt. Dit model werd echter als te vernieuwend gezien en is dus alleen als extra item opgenomen in de DSM-5, zodat er ervaring mee kan worden opgedaan.

Ik hoop dat dat nog wat meer informatie geeft. Groet!