Autisme is een stoornis die voor veel mensen nog lastig te begrijpen is. Je hebt misschien wel een eenzijdig beeld van autisme door bepaalde films die je in het verleden hebt gezien, waaronder Rain Man, maar echt weten wat autisme nu werkelijk inhoudt, doe je niet. Enkele onderzoeken tonen aan dat zo'n 20 procent van de meisjes met anorexia een vorm van autisme heeft. Dat je hier raar van opkijkt, komt waarschijnlijk omdat bij het woord ‘autisme' meteen gedacht wordt aan de zwaarste vorm van autisme, ook wel ‘klassiek autisme' genoemd. Bij het woord autisme kan het gaan over meerdere vormen van autisme, meerdere diagnoses: Autisme Spectrum Stoornis (ASS), klassiek autisme, Asperger en PDD-NOS (waaronder subgroep McDD). In deze blog vertel ik je wat meer over autisme en deel ik een recent gepubliceerde video waarin je ziet hoe een jongetje met autisme de wereld ervaart.

Autisme is aangeboren, erfelijk, onzichtbaar en niet onstaan door opvoeding of omgevingsfactoren. Het is geen stoornis waar je van kunt genezen, maar één die je hele leven een rol blijft spelen. Dit betekent echter niet dat je geen leefbaar en zelfstandig leven kunt hebben met autisme. Bij autisme is er sprake van een andere manier van informatieverwerking in de hersenen. Hierdoor wordt alles wat iemand met autisme ziet, hoort, voelt, proeft of ruikt anders verwerkt.

Over het algemeen hebben mensen met autisme meer oog voor detail, zijn ze heel eerlijk en hardwerkend. Daarentegen hebben ze moeite met sociale contacten en een beperkt aantal interesses. Het woord spectrum in Autisme Spectrum Stoornis (ASS) betekent iets als veelkleurige waaier. Hiermee wordt dus bedoeld dat er een grote verscheidenheid zit in de manier waarop iemand autisme kan hebben. Zoals ik in de inleiding al schreef zijn er drie vormen van autisme:

1. De meest bekende en meest gebruikte in films en boeken is Klassiek autisme, ook wel autistische stoornis, kernautisme of Kannersyndroom genoemd. Als iemand klassiek autisme heeft dan voldoet hij aan onderstaande drie kenmerken:

1. Moeite met sociale interactie
2. Moeite met verbale en non-verbale communicatie
3. beperkte, zich herhalende stereotype patronen van gedrag, belangstelling en activiteiten waarbij sprake is van een stoornis in de verbeelding

Voordat iemand drie jaar oud is moet er reeds sprake zijn van deze drie criteria. In de meeste gevallen (80%) is er bij klassiek autisme ook sprake van een lage intelligentie en/of een verstandelijke beperking.

2. De tweede mogelijke vorm van autisme is Asperger. Mensen met asperger kunnen over het algemeen goed praten en leren, maar vinden het lastig om de taal te begrijpen en te begrijpen wat een ander voelt. Ze praten vaak erg veel en hebben een ruime fantasie. Ook hebben ze meer behoefte aan sociaal contact, ook al hebben ze hier tegelijkertijd problemen mee, dan mensen met klassiek autisme. Mensen met asperger hebben een gemiddelde of boven gemiddelde intelligentie.

Soms wordt zelfs gedacht dat anorexia de ‘vrouwelijke vorm' van Asperger kan zijn; waar jongens hun ‘sociale handicap' uiten in agressief of dominant gedrag, trekken meisjes met autisme zich juist eerder terug, als ‘oplossing' voor hun problemen.

Er is sprake van Asperger als iemand voldoet aan deze 6 kenmerken:

1. Kwalitatieve beperkingen in de sociale interactie, zoals blijkt uit ten minste twee van de volgende items:
- Duidelijke stoornissen in het gebruik van veelvoudig non-verbaal gedrag, zoals oogcontact, gelaatsuitdrukking, lichaamshouding en gebaren om de sociale interactie te bepalen.
- Er niet in slagen met leeftijdgenoten tot relaties te komen die passen bij het ontwikkelingsniveau.
2. Beperkte, zich herhalende en stereotype patronen van gedrag, belangstelling en acitviteiten.
3. Beperkingen in het sociaal of beroepsmatig functioneren.
4. Geen achterstand in taalontwikkeling
5. Geen achterstand in de cognitieve ontwikkeling of in de ontwikkeling van bij de leeftijd passende
vaardigheden om zichzelf te helpen.
6. Geen sprake van een andere ontwikkelingsstoornis of schizofrenie.

3. De derde en laatste vorm van autisme is PDD-NOS. PDD-NOS is een afkorting van: Pervasive Developmental Disorder Not Otherwise Specified ofwel Pervasieve Ontwikkelingsstoornis, niet anders omschreven. heb je niet alle kenmerken van autisme, maar wel een paar, dan heb je kans op de diagnose PDD-NOS. Eigenlijk is PDD-NOS een soort rest categorie, eentje die je kunt vergelijken met eetstoornis NAO.

Meest voorkomende kenmerken van Autisme Spectrum Stoornis (ASS)

Als je kijkt naar de drie vormen van autisme dan zijn er een aantal overeenkomende, meest voorkomende kenmerken. Deze kenmerken zijn:

1. Beperkingen in de interactie
Hierin zijn nogal wat gradaties: van het volledig afsluiten voor contact tot aan het niet kunnen onderhouden van contacten.

2. Een gestoorde communicatie
Er zijn moeilijkheden in het begrip van taal. Het is lastig om een gebrek te starten en er wordt soms gebruik gemaakt van bijzonder taalgebruik.

3. Zich herhalende stereotype patronen van gedrag, belangstelling en activiteiten
Iemand met autisme is vaak geobsedeerd bezig met bepaalde voorwerpen of onderwerpen, vrijetijdsbesteding of hobby's, niet-functionele gewoonten en stereotype bewegingen (zoals wiegen). Ze houden zich star vast aan gewoontes, volgordes en routines en kunnen niet tegen verandering of de oncontroleerbare buitenwereld.

4. Informatieverwerkings- en integratieproblemen
Er is vaak sprake van problemen bij het verwerken van informatie: overgevoelig voor bepaalde informatie, een langzame verwerking van informatie en lichaamstaal niet goed kunnen verwerken.

De diagnose autisme wordt niet zomaar gesteld. Er worden vragenlijsten afgenomen en er moet worden voldaan aan een aantal kenmerken. Vanaf de leeftijd 1,5 jaar kan reeds een diagnose klassiek autisme gesteld worden. Andere vormen van autisme worden vaak later ontdekt. Hieronder vind je een video over het stellen van de diagnose autisme.

De behandeling van autisme is nuttig op iedere leeftijd. Hierdoor kan je leren leven met autisme. Er zijn verschillende instellingen voor de behandeling van autisme. Hoe jonger je start met de behandeling, hoe beter en effectiever. Er zijn verschillende gespecialiseerde hulpverlenings centra voor autisme waaronder het Dr. Leo Kannerhuis en het Centrum Autisme Rivierduinen. Via de huisarts kan je je laten doorverwijzen naar een specialist. 

Ruim 1% van de Nederlanders, zo'n 200.000 mensen, heeft een vorm van autisme. Er zijn meerdere films gemaakt over dit thema. Ben je hierin geïnteresseerd neem dan eens een kijkje naar de trailers van Rain Man, Ben X, X+Y en Snowcake. Een zeer intrigerende documentaire over klassiek autisme is De Regels van Matthijs. Hieronder vind je nog enkele televisie uitzendingen over verschillende vormen van autisme.

N.b. Voorgaande blog is nog geschreven op basis van 'oude diagnoses' met de DSM-IV (handboek van de psychiatrie). In de DSM-5 is gekozen voor één overkoepelende classificatie, namelijk de autismespectrumstoornis. Ik heb de 3 subtypen nog wel omschreven omdat deze bij de meeste mensen nog bekend zijn.

In de DSM-5 wordt een stuk minder eenvoudig voldaan een een Autisme Spectrum Stoornis diagnose dan bij de DSM-IV. De criteria van PDD-NOS bleken er ruim gesteld in de DSM-IV waardoor de afgelopen jaren veel overdiagnostiek is ontstaan. De ernst van de beperkingen wordt ondergebracht in drie categorieën: Vereist ondersteuning, Vereist substantiële ondersteuning en Vereist zeer substantiële ondersteuning.

Tenslotte vind je hier een ervaringsverhaal over het hebben van een eetstoornis in combinatie met autisme.

Bronnen: autisme.nl, Leokannerhuis.nl, boompsychologie.nl