Hoe is het om als jongere in een isoleercel gestopt te worden? Eindeloos wit, zo herinnert Jason (19) zich de isoleercellen waar hij tijdens zijn jeugd veel tijd in doorbracht. Volgens Jason, die 31 oktober te zien is in de Brandpuntreportage over problemen bij Jeugdzorg, zouden ze verboden moeten worden... Naast Jason volgt de reportage Romy (18) op haar pad naar zelfstandigheid. Ze bracht haar hele jeugd door in jeugdzorginstellingen.

"Daar heb ik zoveel tijd in isoleercellen doorgebracht dat ik niet in het donker kan slapen" vertelt ze.

Romy had een moeilijke start. Van jongs af aan kreeg ze kalmeringsmiddelen toegediend door haar drugsverslaafde moeder. Terwijl haar moeder als prostituee werkte, moest Romy zichzelf vermaken. Het duurde niet lang voordat ze drugs dealde en uit huis werd geplaatst. Inmiddels is Romy 18. Een cruciale leeftijd, want na een leven in gesloten Jeugdzorginstellingen moet ze op zichzelf gaan wonen.

Jason is een jongen met een mooie lach. Een gulle lach die je doet geloven dat alles goed gaat en dat het leven leuk is. Toch schuilen er achter die lach veel verhalen. Zoveel zelfs, dat je er een boek over kunt schrijven. Dat heeft Jason dan ook gedaan over zijn tijd in jeugdzorginstellingen. Eén van de meest traumatische dingen die hij daar meemaakte was opgesloten worden in een isoleercel. 

"In een gewone kamer met witte muren zie je waar de muur ophoudt of waar het plafond begint. Hier zag je niks, alleen maar wit. Ik vond dat vreselijk. Kijk je er te lang naar, dan verdwijn je gewoon een beetje. Alsof je gaat zweven.’ Terwijl Jason de herinnering ophaalt krijgt hij een andere blik in zijn ogen. ‘Daar voelde ik voor het eerst wat het betekent om buiten jezelf te treden." Jason

Romy verbleef tijdens haar jeugd in veel verschillende gesloten instellingen. Als ze zich misdroeg, was de isoleercel vaak de enige oplossing. ‘Ik was geen lieverdje. Ik gebruikte wel eens drugs en gaf andere meisjes ook drugs. Dan belandde ik weer in die isoleercel.’ Volgens Romy wordt er gedreigd met het gebruik van de isoleercel als je niet luistert. ‘Ik krijg het benauwd als ik eraan denk. Je hebt geen besef van tijd en plaats. Ik voelde me erg verlaten.’

Jason beschrijft hoe dat gaat, in een isoleercel gestopt worden. "Je krijgt een scheurvest aan, zo’n ziekenhuisjurk met niets eronder. Ze wikkelen je in een deken. Een blauwe, zware. 10 man drukt je op de grond. Ze tellen af: 3,2,1. Iedereen rent weg. Ze zeggen: je moet maar even linksom en rechtsom rollen, dan kom je wel uit de deken. Die is namelijk loodzwaar. Ik ben er één keer zelf uitgerold. De keer erop dacht ik: Ik heb hier geen energie voor. Ik bleef liggen in de hoop dat de groepsleiders terug zouden komen. Dat gebeurde niet altijd." Jason verbleef er soms een dag, maar vaker een aantal uren of een dagdeel. "De regel is dat als er geen gevaar meer is, je eruit moet worden gehaald." 

Isoleercellen worden in GGZ- en Jeugdzorginstellingen nog steeds gebruikt, bijvoorbeeld als strafmaategel of als ‘veilige plek’ voor jongeren die zichzelf sneden. Volgens de Inspectie voor de Gezondheidszorg is het gebruik ervan de laatste jaren minder geworden. De regel is dat het zoveel mogelijk vermeden moet worden. Volgens Jason gebruikt Jeugdzorg ze vooral voor jongeren waar ze zich geen raad mee weten. De laatste periode van zijn jeugd bracht hij door in de Smaragd, een kleinschalige gesloten Jeugdzorginstelling waar ze bewust geen isoleercel hebben. "Daar voelde ik me het beste en merkte ik dat het nergens voor nodig was om er een te hebben." 

"Ik kreeg straf en nog meer angst op het moment dat ik hulp het hardste nodig had" Jason

Je vraagt je misschien af wat er vooraf ging aan Jason’s verblijf in een isoleercel. Toch minstens agressief gedrag, of een grote overtreding? "Ik kraste op mijn armen. De isoleercel werd gezien als een veilige plek voor mij. Je kon jezelf daar binnen niets aandoen. Maar hiermee kreeg ik juist straf en nog meer angst op het moment dat ik hulp het hardste nodig had." Volgens Jason – die nog steeds weleens nachtmerries heeft over het separeren – doet een isoleercel voor niemand wat goeds.

"Ik zeg: haal ze weg uit instellingen. Als je ze niet hebt ontstaan er vanzelf nieuwe middelen om in te grijpen die hopelijk minder trauma’s veroorzaken." Jason

De zes maanden zijn bijna om en de spanning bij Romy stijgt. Zal ze echt een eigen woonplek krijgen? Verslaggever Henk van der Aa bezoekt haar tijdens het filmen in het ziekenhuis. Romy sloeg in Smaragd met haar vuist tegen de muur.

‘Ik merk dat ik niet zo stabiel ben. Ik ben nerveus dat ik er straks alleen voor sta en kan niet goed omgaan met onzekerheid’ Romy

Ben je benieuwd naar Romy, Jason en andere jongeren die na een leven in Jeugdzorginstellingen op eigen benen proberen te staan? Brandpunt zendt vandaag, 31 oktober, om 20.25 uur op NPO2 een reportage over dit onderwerp uit.

Bron: Brandpunt