Je hebt het misschien al vaker gelezen of gehoord, maar we hameren er vaak op dat herstellen niet in één rechte lijn omhoog gaat. Op het moment dat je kiest voor herstel betekent het helaas niet dat het dan als vanzelf steeds beter gaat. Herstellen is een hobbelige weg. Een weg met beren erop en vol valkuilen. Een weg die alles behalve makkelijk is, maar het bovenal waard is om in te slaan. Vastlopen op die weg is niet iets dat je wil, maar het is ook iets dat niet altijd te voorkomen is. Het hoort er soms bij en gelukkig hoeft dat niets te zeggen over jouw herstel in het algemeen. Het zegt alleen dat het even extra aandacht nodig heeft om weer verder te kunnen.

Die eerste stappen in herstel zijn misschien wel het meest duidelijk. Meer eten, regelmatiger eten, een eetlijst opbouwen. Heldere afspraken. Het waren duidelijke en in het begin vooral praktische doelen waar ik naartoe werkte. Als iets lukte, had ik weer iets bereikt op de ladder naar herstel, weer een stap dichterbij en vooral iets om weer even trots op te zijn. Ik kom er wel. Dacht ik op zulke momenten vaak. Ik ben er nog niet, maar ik kom er wel.

Daarna volgde er een wat meer grijs gebied. De meeste praktische obstakels had ik al gehad en met succes doorstaan. Het begin was zeker niet makkelijk, maar wel overzichtelijk. De angst was groot en het was meteen duidelijk wat er moest gebeuren om die angst minder te laten worden. Op een gegeven moment was ik voor het meeste eten niet meer bang. Ik varieerde meer in productkeuze, durfde weer buiten de deur te eten, had bijna geen eetbuien meer, verzorgde mijzelf beter en pakte mijn leven langzaam weer op.

Dit grijze gebied was heel lang iets waar ik naartoe had gewerkt, maar wat op een gegeven moment natuurlijk weer een nieuw beginpunt werd. Een nulpunt, want ook vanaf hier moest ik weer stappen gaan maken. Waar het voor de buitenwereld beter met mij ging en het ook daadwerkelijk op veel vlakken beter ging, was ik nog niet waar ik wilde zijn. Ik was nog niet vrij van mijn eetstoornis. Er moesten nog stappen gezet worden, stappen die ineens een stuk minder vloeiend gingen. Er was minder haast bij, omdat de eetstoornis minder sterk was, dus leken deze stappen minder hard nodig.

Maar wacht even, minder nodig? Als dit het is, als dit het hoogst haalbare is, dan zou ik dat vreselijk vinden. Wel mee kunnen doen en meekomen met de rest, maar met nog restjes eetstoornis in mijn hoofd. Restjes eetstoornis die nog net genoeg spelkaarten en jokers in handen heeft om mee te blijven spelen. Genoeg om invloed te hebben. Het laat mij leven, maar wel met de handrem erop.

Vastlopen in herstel. Het is moeilijk en frusterend, maar het is bovenal geen eindstation. Het zegt niets over jouw herstel, het zegt misschien alleen iets over hoe sterk en hardnekkig die eetstoornis kan zijn. Eerst merkte ik het niet zo, maar toen ik eenmaal doorhad dat ik op sommige vlakken vastliep begon ik mij erop te focussen. Ik staarde mij er blind op en dat zorgde ervoor dat het alleen maar meer aanwezig was. Het werd steeds groter en ik gaf hierdoor steeds meer aandacht aan wat ik nog niet kon, op alles waar ik voor mijn gevoel in had gefaald of nog op achter liep. Door het vastlopen als onderdeel van herstel te gaan zien merkte ik dat ik iets meer ruimte kreeg. Het hoort erbij, het is oke. Het is oké om even stil te staan. Kijk vooruit en blijf actie ondernemen.

Actief bezig zijn met herstel

Misschien was de grootste uitdaging wel om actief bezig te blijven herstel. Juist toen ik al zo’n eind op weg was kon het mijn aandacht soms een beetje verliezen. Begrijpelijk ook en heel gezond denk ik, dat je je meer op andere focust en dus ook die hele eetstoornis soms even kunt vergeten. Doordat alles al zo veel beter ging zat er minder druk achter en was dus ook de vaart er een beetje uit. Het achterover leunen en dingen uitstellen gaf mijn eetstoornis onbewust meer macht. In ieder geval over die stukjes die nog niet helemaal van mij waren. Die kleine uitdagingen waren misschien minder hard nodig, maar ik moest ze nog steeds aangaan. Juist door daar actief mee bezig te blijven kun je ook die stappen weer gaan zetten.

Ik at bijvoorbeeld genoeg en mijn eetpatroon was een stuk gezonder dan toen ik nog vol in mijn eetstoornis, maar toch voelde ik mij nog niet vrij genoeg om een stuk worteltaart bij mijn koffie te bestellen. Ik vond het zonde, had al een ander tussendoortje gepland en bovendien zou het ook behoorlijk tegen kunnen vallen. Zit je straks met zo’n stuk taart dat het niet helemaal was en dat misschien toch een beetje voor spanning zorgt of mijn dag in de war zou gooien. Nee, ik kan ook gewoon voor mijn eigen tussendoortje gaan, daar voel ik mij een stuk beter bij.

Natuurlijk is het nemen van een stuk worteltaart geen voorwaarde om te kunnen herstellen of om van volledig herstel te mogen spreken. Het gaf alleen wel aan dat iets mij tegenhield, dat ik het niet als gewoon eten zag. Ik hield van worteltaart en ik was niet meer bang voor eten, toch? Toch had ik telkens redenen bedacht om het niet te nemen of om het door te schuiven naar een andere keer, waardoor ik niet vrij kon kiezen. Nog steeds kon ik niet volledig vrij kiezen voor iets wat ik wilde. Iets waar ik gewoon trek in had en wat voor mijn neus lag. Nog steeds mocht ik niet, nog steeds mocht ik niet alles wat ik wilde.

Dat was niet erg, maar wel iets om bij stil te staan. Iets om bewust van te zijn. Iets om op te merken zodat je het aan kunt pakken. Niet omdat je daarna elke dag worteltaart moet kunnen eten, maar omdat jij uiteindelijk echt de regie hebt. Zodat je wel of geen worteltaart kunt eten, omdat jij dat wil. Niet omdat het veiliger is of beter voelt. Zodat het te alle tijden goed voelt.

Actief ermee bezig zijn en actief uitdagingen aan blijven gaan. Dat er minder druk op staat zorgt misschien ook wel voor de ideale situatie om nieuwe stappen te zetten. Stel nieuwe doelen, plan nieuwe momenten in om jezelf hier aan te houden en wees bewust van wat er met je gebeurt. Ga actief op zoek naar nieuwe motivatie om echt vrij te leven. Het niet erg als je daar soms opnieuw naar op zoek moet. Het kan niet allemaal soepel gaan, je kunt niet altijd even hard vooruit gaan en soms is stilstand de beste manier om even om je heen te kijken. Waar wil je heen? En hoe denk je daar het beste te komen?

Laatste stukje vertrouwen in jezelf

Het vastlopen in herstel, het stagneren als het ware, zorgde ervoor dat ik mijzelf van alles kwalijk nam. Ik veroordeelde mijzelf ervoor dat het nu nog steeds niet over was. Die kritiek op mijzelf zorgde eigenlijk voor een nog meer bekrompen houding. Met diezelfde stem die mijn eetstoornis zo sterk maakte, die innerlijke kritische stem die alles veroordeelde, praatte ik nu opnieuw tegen mijzelf. Terwijl herstel voor mij juist ging over het milder zijn, het vrijer voelen met eten maar zeker ook in mijn hoofd. Ik wilde juist vrij zijn van regels en daarin de meest gelukkige versie van mijzelf kunnen worden. Met dat in mijn achterhoofd wilde ik ook dat laatste stukje van herstel aangaan. Het ging niet om dingen ‘fout’ kunnen doen of ‘nog niet kunnen’. Het ging erom dat ik langzaam genoeg vertrouwen kreeg ik mijzelf om ook die laatste stappen te zetten. Dat laatste stukje ging over veel meer dan eten, het ging over de relatie die ik met mijzelf had en die ik opnieuw vorm moest geven. Ik ben al zo ver gekomen, ik heb alle reden om op mijzelf te vertrouwen en mijzelf te herpakken.

Ik merkte bijvoorbeeld ook dat hoe ik over mijn lichaam dacht een lange tijd het laatste stuk was waar ik doorheen moest. Hier liep ik compleet vast voor mijn gevoel, ik had zelfs al geaccepteerd dat dit het was. Ik ging waarschijnlijk nooit echt blij en tevreden zijn met mijn lijf dus kon ik mij beter richten op hoe ik dat ging verwerken. Toch bleek ook op dit gebied, zelfs jaren nadat ik alweer gezond at, nog winst te behalen. Als je aan herstel begint heb je eigenlijk geen idee hoe lang het gaat duren. Het herstel verspreid zich over verschillende vlakken en duurt op sommige vlakken langer. Echt veel langer dan ik dacht, maar er was dus ook na die tijd meer mogelijk dan ik dacht. 

Vertrouw op dat laatste stukje en vertrouw op jezelf. Vertrouw erop dat er zich altijd weer nieuwe mogelijkheden zullen aandienen en dat jij altijd tot meer in staat bent dan je van te voren denkt. Dat het nu misschien niet lukt en dat je nu het gevoel hebt vast te lopen, betekent niet dat het altijd zo blijft. Neem een stapje terug en blijf adem halen. Vaak heb ik hardop tegen mijzelf gezegd: Nou Daph, dit stukje is er dus nog. Dit stukje hoort er nog bij en dat is nog een dingetje dat we aan moeten pakken. Dat zorgde ervoor dat ik mij er bewust van bleef, maar het niet automatisch aan mijn identiteit plakte. Ik wist waar het vandaan kwam en dat het nog niet over was, maar ik wist ook dat we eraan konden werken. 

Hulp vragen mag nog steeds

Dit grijze gebied waarop ik vastliep vond ik soms misschien wel het moeilijkste. Ik stond niet meer voor hele grote uitdagingen, maar ze waren groot genoeg en tegelijkertijd verwachtte ik in dit stadium meer van mijzelf. Die dingen waar ik nog op vastliep kon niemand mij meer bij helpen dacht ik. Die stappen moest ik zelf zetten, vond ik. Terwijl juist dat stukje, juist als je vastloopt, zo belangrijk is om te blijven bespreken. Juist dan is praten en om hulp vragen belangrijk. Natuurlijk weet je vast zelf heel goed hoe je dit moet doen en wat er moet gebeuren, maar dat betekent niet dat je dat alleen hoeft te doen of dat het niet moeilijk mag zijn. Het mag moeilijk zijn, je mag hulp vragen en je mag er tegelijkertijd op vertrouwen dat je dit ook uiteindelijk weer kunt doorbreken.

Je mag juist alles aanpakken om hier doorheen te komen. Misschien weet je niet precies wat nodig is, omdat dit ook weer een nieuwe fase is, dus dan is het denk ik juist belangrijk om te blijven praten. Ook dit heeft te maken met actief bezig blijven. Praat over wat er aan de hand is en wat je tegenhoudt, zodat je met een hoop nieuwe relativerende gedachten die laatste stappen kunt zetten.

Herstellen op elk vlak

Zelf had ik het gevoel dat herstellen iets heel groots was dat zich verdeelde over verschillende vlakken. Ik had het eet-vlak, het mentale-vlak, het lichaams-vlak, het sociale-vlak, en zo waren er nog wel meer vlakken waarover het zich verspreidde. Zeker in het begin was het vooral belangrijk het eet-vlak aan te pakken en ik denk ook dat dit in bijna alle gevallen het belangrijkste is om mee te beginnen. Het pakt te eetstoornis aan in zijn natuurlijke habitat, waar hij zich het hardst aan vastklampt en wat het meest tastbaar is. Daar stabiliteit creëren en zelf weer de baas worden is denk ik de basis. Vanuit daar kon ik alle andere vlakken beter overzien en één voor één aanpakken. Achteraf bedacht ik mij dat het ook heel gek zou zijn geweest als alles tegelijk op zou gaan. Als alles tegelijk beter zou gaan en je op alle vlakken gelijke stappen zou zetten, dat leek mij eigenlijk niet haalbaar en was misschien ook helemaal niet nodig. 

Het is ontzettend persoonlijk op welke vlakken jij je eerst ontwikkelt en via welke vlakken jij steeds verder komt in herstel. Natuurlijk overlapt het ook een beetje, maar omdat het zich op zo veel gebieden bevind, is vastlopen soms misschien wel onvermijdelijk. Sommige vlakken zijn harder gegaan en voor anderen moet je nu weer even stilstaan. Even opnieuw het overzicht bewaren en kijken waar nog winst te behalen is. Alsof je de laatste stukjes mee over die drempel tilt. Eén voor één over die drempel naar jouw eigen herstelde leven.

Het is geen eindstation. Het kan niet in één rechte lijn omhoog blijven gaan en soms wordt je gedwongen om weer nieuwe wegen in te slaan om verder te komen. Geef jezelf de tijd, laat het je niet tegenhouden en laat je zeker niet ontmoedigen, want jij hebt het in je om volledig te herstellen. Volledig herstel is nog net zo mogelijk en haalbaar als toen je er voor de eerste keer voor koos. Ga ervoor, voor dat laatste stukje en het belangrijkste nog; gun het jezelf! Gun jezelf die extra stappen en dat laatste stukje klunen. Gun jezelf een eetstoornisvrij leven, op alle vlakken.

♥