Ze had blond haar, groene ogen en een lieve lach. Haar lichaam oogde breekbaar en ze kwam wat verlegen over. Ze zat naast me toen de therapiegroep startte. Ze was volgens mij een stuk dunner dan ik. Toen iedereen moest vertellen hoe de week was verlopen, vertelde zij over een ruzie. Ze was na de ruzie zo boos op zichzelf geworden dat ze zichzelf pijn had gedaan. Direct waren alle ogen op haar gericht. Mensen waren geschrokken en vertoonden bezorgde blikken. Ook de aanwezige therapeut uitte haar bezorgdheid. In plaats van de standaard 8 minuten die iedereen had om te vertellen over de afgelopen week, kreeg zij ruim 20 minuten de tijd. Ook kreeg ze een individueel gesprek aangeboden door de therapeut. Plotseling merkte ik dat ik jaloers was. Ik was jaloers op een groepsgenoot. 

Hoe graag ik dit meisje ook mocht, ik irriteerde me aan alle aandacht die ze kreeg. Het voelde oneerlijk. Enkel omdat zij zichzelf pijn had gedaan, kreeg ze nu ineens zoveel zorg en steun. De zorg en steun waar ik ook zoveel behoefte aan had, maar ik beschadigde mezelf niet. Betekende dit dat mijn problematiek niet ernstig genoeg was voor deze hoeveelheid aandacht en steun? Verdiende ik die hulp niet omdat ik het prima zelf kon redden of kwam het doordat ik gewoon te weinig over mezelf vertelde? Ik had heel veel moeite met over mijzelf praten en alles wat ik vertelde bagatelliseerde ik. Ik wilde me immers niet aanstellen. Tegelijkertijd kreeg ik door dit voorval het gevoel dat ik harder dan ooit moest schreeuwen om gezien te worden. 

Ik had uitgekeken naar deze therapiegroep, netjes de opdrachten gemaakt. Ik wilde graag werken aan mijn problemen, maar kwam doordat er maar zo beperkt tijd was nauwelijks aan de beurt. Het voelde frustrerend. Op deze manier ging ik met een vervelender gevoel weg, dan ik kwam. Misschien had ik direct aan het begin van de groep moeten aangeven dat ik graag iets wilde inbrengen, maar zo was ik niet. Ja, dat moest ik dan misschien leren, maar dit keer was me dat nog niet gelukt. Het voelde daarom extra oneerlijk dat zij die ook niets inbracht, niet die stap zette, wél aandacht kreeg. Blijkbaar moest er eerst iets ernstigs aan de hand zijn, alvorens ik de steun kreeg waar ik naar verlangde. Dat wilde ik helemaal niet. Ik wilde niet eerst moeten roepen dat ik dagelijks dacht aan zelfmoord of mezelf eerst iets aandoen, om geholpen te worden. Waarom was dat nodig? Was dat wel nodig?

Er kan geregeld sprake zijn van jaloezie binnen een therapiegroep. Er zal immers altijd weleens iemand wat meer aandacht dan gemiddeld krijgen, soms terecht, soms minder terecht. Iedereen heeft weleens last van jaloezie. Tegelijkertijd is het goed om je te realiseren dat als je kampt met een negatief zelfbeeld, je waarschijnlijk wat vaker dan gemiddeld last hebt van jaloezie. Je bent dan namelijk meer gefocust op jezelf vergelijken met anderen en je zal iets al snel in het nadeel van jezelf uitleggen. "Jij bent waarschijnlijk niet goed, interessant, ernstig genoeg. Die ander is blijkbaar belangrijker" Je wilt niet alleen aandacht voor je problemen, maar ook gewoon als bevestiging van het feit dat jij ook een belangrijk mens bent. Als je een negatief zelfbeeld hebt, zal ieder klein signaal waaruit blijkt dat jij minder aandacht krijgt dan een ander, een bevestiging voor jou zijn dat je inderdaad niet belangrijk of waardevol genoeg bent als mens.

Natuurlijk is het prettig als iedereen in de groep evenveel aandacht krijgt, maar het is niet helemaal realistisch. Misschien krijgt het blonde, breekbare meisje nu wat meer aandacht, maar over een paar weken zal die aandacht misschien wat meer voor jou zijn. Dat is als het goed is een vrij natuurlijk proces. Soms heeft de één de aandacht even wat harder nodig dan de ander. Het is aan de therapeuten om dit goed te doseren en niet enkel te ageren op destructief gedrag. Het is aan jou om hiermee om te leren gaan en te beseffen dat die aandacht niets te maken heeft met jou als persoon en niets zegt over de ernst van jouw problematiek.

Je krijgt misschien de neiging om door dit soort voorvallen ook sneller toe te geven aan destructief gedrag. Hierdoor ontstaat binnen een groepstherapie setting nog weleens kopieergedrag. "Pas als ik mezelf snij, is er aandacht voor me". Als ik me netjes gedraag en de opdrachten doe, val ik niet op. Het is belangrijk om jezelf er bewust van te zijn dat je op dat moment niet de aandacht krijgt voor je werkelijke problemen. Er is dan wel aandacht voor je destructieve gedrag, maar is dat werkelijk hetgeen waarvoor je initieel de aandacht wilde? Nee.

Juist als je die gevoelens van jaloezie ervaart is het belangrijk, hoe schaamtevol ook, om dit te delen. Op dat moment kan je ook onderzoeken waar die gevoelens uit voortkomen en waar jij behoefte aan hebt. Die gevoelens van jaloezie zijn er omdat het slecht met je gaat en je hier ook graag in gezien wilt worden. Dat is heel normaal en dat zullen meer mensen herkennen. Samen met de therapeut kun je dat bespreekbaar maken en onderzoeken hoe ook jij meer gezien kunt worden. 

Mijn ervaring is dat als je juist op een gezonde manier aandacht vraagt voor je gevoelens, dit ook op de langere termijn goed is voor je zelfbeeld. Je voelt je hierdoor krachtig en zelfstandig en bovendien krijg je ook nog eens aandacht voor hetgeen waar je echt aandacht voor nodig hebt. Niet voor alle uiterlijke gedragingen en gevolgen zoals te weinig eten, ondergewicht of zelfbeschadiging. Tenslotte zal je dit ook na je behandeling helpen om aandacht voor jezelf te vragen in het dagelijks leven. Je hoeft niet bang te zijn dat mensen je niet meer zien als je weer een normaal gewicht hebt of als je geen depressie meer hebt, want je weet en je hebt ervaren dat je door te praten steun kunt krijgen en serieus genomen kan worden. 

Jaloers zijn op een groepsgenoot is vrij normaal. Je hoeft je hier niet voor te schamen. Het is wel goed om je af te vragen waar die jaloezie vandaan komt. Gun je het die persoon écht niet of is het voor jou een bevestiging van jouw negatieve zelfbeeld? Verlang je zelf heel erg naar die aandacht, maar weet je niet hoe hierom te vragen? Het voelt suf om erover te praten, maar het helpt je wel verder en kan ervoor zorgen dat je meer bij de kern van jouw problemen komt. Ik zeg altijd: hoe meer je je schaamt in therapie, hoe beter je bezig bent, hoe nuttiger de behandeling.

Fotografie: Garrett