In de tijd dat ik een eetstoornis had was ik ontzettend ontevreden over mijn gewicht. In principe had ik volgens het BMI gewoon een gezond gewicht, maar ik was ervan overtuigd dat ik me veel beter zou voelen als er gewoon een paar kilo af was. Met een paar kilo minder zou ik immers nog steeds een volgens het BMI gezond gewicht hebben. Zou dit niet los kunnen staan van mijn problemen met eten? Hoe kan je gezond afvallen terwijl je een eetstoornis hebt?

Als ik dunner ben voel ik me beter

Ik durf wel te zeggen dat de meeste mensen met een eetstoornis de wens hebben (gehad) om af te vallen. Echter is deze wens lang niet altijd reëel of gezond en gebeurt het afvallen ook niet op een gezonde manier. Niet alleen mensen met anorexia, maar ook mensen met boulimia, binge eating disorder en eetstoornis NAO doen verwoede pogingen om af te vallen die heel schadelijk zijn voor hun lichaam of juist averechts werken. Heel streng diëten kan namelijk eetbuien uitlokken. Als je daar gevoelig voor bent kom je terecht in een vicieuze cirkel van lijnen, overeten en eventueel compenseren met alle gevolgen van dien.

Echter wilde ik 'gewoon gezond' afvallen. Ik streefde niet per se naar ondergewicht, maar ik voelde me gewoon dik, vies en sloom door de eetbuien en het compenseren daarvan. Ik had boulimia en het lukte me maar niet om stappen te zetten in herstel. Ik zat totaal niet lekker in m'n vel. Of dat nou tussen m'n oren zat of niet, ik voelde dat heel lichamelijk. Ik wist zeker dat als ik een beetje af zou vallen ik me een stuk fijner en zelfverzekerder zou voelen. Dat die eetstoornis dan ook minder een rol zou hoeven spelen, omdat het goed zou zijn voor mijn zelfbeeld. Gezond afvallen. Niet door echt heel erg weinig te eten of extreem te compenseren, maar gewoon door niet meer te snoepen en wat gezondere keuzes te maken. Onschuldig… Zoals mijn eetstoornis ooit begonnen was…

Waarom wil ik afvallen?

Sommige mensen willen graag wat afvallen om gezondheidsredenen en sommige mensen willen graag wat afvallen omdat ze dat mooier vinden. Beide zijn in principe prima redenen om af te vallen. Dan heb je ook nog mensen die vanwege een bepaalde gewichtsklasse in de sport willen afvallen en een tig aantal andere redenen. Of dat altijd zo gezond is valt in twijfel te trekken, maar het kan dus een reden zijn.

Ik wil even beginnen met afvallen omdat je dat mooier vindt. IJdelheid heeft onterecht al snel een negatieve lading, maar wat is er mis met er goed uit willen zien en lekker in je vel zitten. Als jij dat nou mooi vindt is dat je goed recht, maar let wel op dat je er niet aan voorbij gaat en wees je er bewust van of je er niet een ander gevoel mee probeert te verdoezelen of een leegte wilt compenseren. Bepaalt je gewicht hoe mooi en waardevol jij bent als mens? Of zijn er nog een hele hoop andere dingen mooi aan jou? Je gewicht zou geen voorwaarde moeten zijn om je mooi of goed te voelen. Verlies de waarheid niet uit het oog, want je bent zo veel meer dan dat getal op de weegschaal.

Daarnaast heb je ook mensen die af willen vallen vanwege gezondheidsredenen. Bijvoorbeeld bij overgewicht en dat is best begrijpelijk. Evenals het hebben van ondergewicht is het niet gezond om overgewicht te hebben, maar zeker wanneer we het hebben over eetstoornisherstel heeft dit toch net een andere aanpak nodig, omdat bij mensen met overgewicht meestal eetbuien komen kijken. Wanneer je dan heel streng gaat lijnen lok je eigenlijk alleen maar nieuwe eetbuien uit. Het kan zelfs zo zijn dat bij iets minder streng lijnen je toch telkens weer vervalt in die verschrikkelijke eetbuien. Daarnaast is zo snel afvallen sowieso een onwijze klap voor je lichaam. Ook zonder ondergewicht kan je bijvoorbeeld ondervoed raken doordat je langere tijd te weinig voedingstoffen binnen hebt gekregen. 

Wat dat betreft is het verstandiger om eerst een volwaardig voedingspatroon te ontwikkelen en aan die eetstoornis te werken in plaats van snel te willen afvallen. Daar komt bij kijken dat wanneer je uitgaat van de basis eetlijst als richtlijn je vanzelf op een gewicht uit gaat komen dat bij jou past. Voor iemand met ondergewicht betekent dit dat je aankomt en voor iemand met overgewicht betekent dit dat je afvalt. Misschien gaat dit niet zo snel als je zou hopen, maar het is wel het meest gezond voor zowel je lijf als je hoofd.

Wat betekent gezond afvallen?

Over gezond gesproken. Wat betekent gezond afvallen dan? Zoals ik al benoemde is het het gezondst voor zowel je lijf als je hoofd om een gezond en gevarieerd eetpatroon te ontwikkelen waarmee je vanzelf op een gewicht uitkomt dat bij jou past. Dus niet door een dieet te volgen waarbij je allemaal dingen van jezelf niet mag. Nu vraag je je misschien af, hoezo voor je lijf en hoezo voor je hoofd? Ik benoemde al het één en ander, maar er is meer.

Voor je lijf is het het gezondst om op deze manier af te vallen, omdat het niet een onwijze klap op hoeft te vangen en steeds maar tegen die honger moet vechten. Je doet jezelf niet tekort en krijgt al je vitamines en mineralen binnen. Ook voor je hoofd moet het goed voelen. Wanneer je jezelf allemaal dingen ontzegt ga je daar namelijk alleen maar meer trek in hebben en is de kans groot dat het niet lukt. Een laag zelfbeeld, perfectionisme, en hoge verwachtingen daarbij opgeteld kan leiden tot heel negatieve gevoelens over jezelf. Waarom dan die lat zo hoog leggen?

Lukt het je nou toch? Dan zal je uiteindelijk te maken kunnen krijgen met een jojo effect wanneer je op gegeven moment voor jou gevoel genoeg bent afgevallen en weer normaal wilt gaan eten. Bovendien lok je door jezelf dingen te ontzien eetstoornissen en eetproblemen uit. Er kan een obsessie en angst rondom eten/bepaalde producten ontstaan en ik ga er vanuit dat je als lezer van Proud wel weet dat je daar niet meer zo makkelijk vanaf komt. Uiteindelijk maakt dat je ook niet gelukkiger.

Kortom, ga niet lijnen, maar leer jezelf een nieuwe levensstijl aan waarin je gezond en gevarieerd eet, maar ook af en toe iets lekkers mag. Het is niet zo dat je van een verjaardagsfeestje met taart, bier en chips ineens kilo's aan gaat komen. Als je maar niet ook thuis op dagelijkse basis op de bank heel veel taart, bier en chips gaat eten. Het gaat uiteindelijk om de balans. Ik kon me altijd heel druk maken om bijvoorbeeld 100 kcal, maar die 100 kcal meer of minder zullen uiteindelijk echt niet uitmaken. Heb vertrouwen in je lichaam.

Sporten met een eetstoornis

"Allemaal leuk en aardig, die eetlijst, maar ik val er niet van af." Dacht ik tijdens mijn behandeling. Waarschijnlijk, omdat ik al op een gewicht zat dat gewoon goed bij mij paste, maar nee, ik was het er niet mee eens. "Als ik niet mag minderen met eten, dan moet ik maar meer bewegen." Zo zwart wit was het niet echt. Ik deed altijd al aan sport, omdat ik dat ontzettend leuk vind. Roller derby is echt mijn hobby en er is nooit tegen mij gezegd dat ik daarmee moest stoppen vanwege mijn eetstoornis. Ik moest alleen even stoppen met sporten (en ja, ook met de fiets pakken ipv de tram) toen ik ondergewicht had, maar daarna was het in principe prima.

Dubbel, want aan de ene kant kan sport echt een motivatie zijn en dat was het voor mij ook. Ik wilde gewoon goed zijn in mijn sport. Sterk zijn, spieren kweken, energie hebben, plezier maken, maar aan de andere kant wilde ik ook graag afvallen, dun zijn, minder eten. Het wisselde een beetje van dag tot dag. Soms was het heel gek om die switch elke keer te maken. Het spreekt elkaar zo tegen. Daarom was het ook lastig om daarin een grens voor mezelf te trekken. Aan de ene kant deed het sporten me goed. Het was waardevol en het gaf me eigenwaarde op een gezonde manier, maar aan de andere kant vond ik het ook niet erg dat ik flink wat calorieën verbrandde. 

Na training probeerde ik uit alle macht niks bij te eten terwijl ik ontzettende honger had na zo intensief te hebben gesport. Soms hield ik het wel vol, maar je kon er de donder op zeggen dat ik de dag erna een eetbui zou hebben. Bovendien is het niet goed om je honger te negeren. Je lichaam geeft dat signaal niet voor niks af. Ook ben ik regelmatig gaan sporten vlak nadat ik een eetbui had gecompenseerd. Ik zat midden in mijn eetstoornis en ik merkte bij het sporten heel duidelijk dat mijn spieren onwijs verzuurd waren en dat ik last had van m'n keel bij het ademhalen. Deed ik nou meer kwaad dan goed? Ik denk het wel. Toch vond ik derby ook gewoon heel leuk. Wat dubbel allemaal. Ik maakte met mezelf de afspraak dat ik op die slechte dagen ook niet mocht sporten. Dat was opzich wel een motivatie om goed m'n best te doen met eten, maar toch was het soms nog wel lastig... Want welke gedachtes zijn nou vanuit eetstoornis en welke niet?

Het is soms lastig om te bepalen wat wel en wat niet vanuit die eetstoornis komt als je sporten ook gewoon een fijne uitlaatklep of hobby vindt, maar één ding weet ik wel zeker en dat is dat overmatig sporten en bewegen ontzettend slecht voor je is en zeker niet zonder risico's. Ook als je geen ondergewicht hebt kan je je spieren en gewrichten bijvoorbeeld flink overbelasten. Daarnaast kan je je slap en duizelig voelen, heeft het een negatieve invloed op je humeur, omdat je gewoon te moe bent en kan je erg eenzaam raken, omdat je vaker in de sportschool te vinden bent dan dat je iets leuks met je vrienden aan het doen bent.

Sporten is gezond en kan zeker bijdragen aan een positiever lichaamsbeeld, daar hoef je niet eens voor af te vallen. Zelfs door alleen al in beweging te zijn bouw je een positievere band op met je lichaam en krijg je meer energie, maar het moet wel leuk blijven en niet dwangmatig worden. Te veel sporten werkt juist averechts op zowel fysiek als mentaal gebied. Bewaak die grens goed voor jezelf. Soms is het lastig om die grens te bepalen, omdat het echt in elkaar over kan lopen, maar als je echt eerlijk bent naar jezelf dan weet je het vaak wel.

Stop met focussen op dat gewicht

Wanneer we het over afvallen hebben kunnen we de weegschaal eigenlijk niet onbesproken laten. Wanneer je een eetstoornis hebt is die weegschaal zowel je beste vriend als je grootste vijand. Voor sommige mensen een heel nuttig voorwerp in herstel, maar voor anderen werkt het juist averechts. Dagelijks op de weegschaal staan en angstvallig die controle willen behouden doet niet zo veel goeds.

Allereerst kan je gewicht zo'n 1 a 2 kilo schommelen. Dit kan komen door hormonen, je vochthuishouding en/of je maag- en darm inhoud. Als je daar direct op reageert is de kans groot dat je overcompenseert en je creëert onnodig veel angst en chaos in je hoofd. Niet heel fijn voor je gezondheid. Nogmaals, je gezondheid en je goed voelen gaat over zowel je lijf als je hoofd. Dat is echt iets dat ik je op het hart wil drukken. Neem jezelf daarin serieus.

Wanneer ik wilde afvallen, omdat ik me zogenaamd beter zou voelen, was ik enorm gefocust op een bepaald getal. Daar wilde ik zijn en dan pas was het goed. Echter… Wie zegt dat? Hoe weet je dat dat zo is? Hoe weet je dat precies dat getal goed bij jou en jouw lichaam past? Dat weet je niet. Ga daarom liever uit van wat je lichaam je verteld. Voel je je goed? Voel je je energiek? Hoe veel moeite kost het je om dat gewicht te behouden? Heb je constant honger? Heb je weinig energie? Is het een gevecht? Zit je lekker in je vel? Ligt dat eigenlijk wel aan je gewicht of ligt het misschien aan iets heel anders als je niet zo lekker in je vel zit? De kans zit er dik in dat je eigenlijk aan iets heel anders zou moeten werken.

Afvallen met een eetstoornis

Al met al raad ik het dus af om echt met afvallen bezig te gaan terwijl je nog een eetstoornis hebt. Als het gebeurt en gezond is is het prima, maar de focus hoeft er niet op te liggen. Zeker wanneer je eigenlijk een gezond BMI hebt en het niet nodig is om om gezondheidsredenen af te vallen, maar wel om om gezondheidsredenen (fysiek en mentaal) van je eetstoornis af te komen. Je gezondheid gaat wat mij betreft altijd voor. Wat heb je immers aan een slank lichaam als je hartstikke ziek bent en je ontzettend rot voelt? Wat heb je aan de pogingen om af te vallen als dat alleen maar tot meer eetbuien en compenseren gaat leiden?

Ook als je overgewicht hebt doe je er het beste aan om eerst aan die eetstoornis te werken. Als het goed is komt dat gezonde gewicht vanzelf wel met het gezonde eetpatroon. Gun jezelf daarin wel de ruimte. Je hebt immers meer voeding nodig om een hoger gewicht te onderhouden, dus waarschijnlijk val je ook al af als je iets meer eet dan zo'n basislijst als dat in ieder geval minder is dan die eetbuien waren. Dat die eetbuien stoppen is het belangrijkst en strenge regels omtrent eten werken wat dat betreft bijna altijd averechts. Ik snap dat het ontzettend lastig is, maar gun jezelf echt die tijd. Weeg je (bijvoorbeeld) liever nog een jaar iets meer dan je zou wensen of heb je liever nog vier jaar een eetstoornis?

Daarnaast is het ook zo dat je lichaamsbeleving echt verandert op het moment dat die eetstoornis minder wordt. Toen ik aan moest komen van mijn ondergewicht had ik een bepaald streefgewicht. Daar ging ik al snel overheen, maar ik had een nieuw streefgewicht voor mezelf bepaald. Ik wist zeker dat als ik meer dan dat ging wegen ik dood ongelukkig zou worden. Op dit moment weeg ik meer dan dat toen bepaalde streefgewicht en ik voel me veel mooier (en dunner) dan ik in die tijd ooit heb gedaan. Het is een vreemde gewaarwording en daarom ook lastig voor te stellen, maar heb vertrouwen. Als je je goed voelt in je hoofd, voelt je lichaam automatisch zo veel beter.

Natuurlijk is het jouw lichaam en jij bent daar de baas over. Je bent niemand iets verplicht, behalve jezelf. Het gaat erom dat jij je goed voelt. Wees daarin eerlijk naar jezelf, want je bent dat waard.