Kort geleden sprak ik op het forum van Proud2bme een jong meisje die mij vertelde dat ze graag uit huis wilde worden geplaatst. Ze leek een geromantiseerd beeld te hebben van begeleid wonen. Volgens haar was het de ideale manier om snel op zichzelf te gaan wonen en af te zijn van haar zeurende ouders. Uiteraard heb ik geen glazen bol en kan ik niets zeggen over haar thuissituatie, maar de uitspraken baarden me zorgen. Ikzelf heb een groot aantal jaren niet thuis gewoond en ondervind hier nog altijd de gevolgen van. Helaas is wat mij betreft de jeugdzorg niet bedoeld voor jongeren die een sprintje willen trekken op hun weg naar een zelfstandig leven.

Allereerst wil ik benoemen dat er niet zomaar tot een uithuisplaatsing wordt overgegaan. Hier moet een dringende reden voor zijn. Vaak is er al veel hulp over de vloer geweest of is de situatie zo ernstig dat de veiligheid en/of ontwikkeling van het kind in gevaar komt. Helaas heeft de uithuisplaatsing voor mij vergaande gevolgen gehad.

Ik was 13 en zat op het VWO. School was mijn uitlaatklep om alle ellende thuis even te vergeten. Ik had heel mijn toekomst al uitgestippeld. Ik wilde heel graag gynaecoloog worden en stage gaan lopen in het buitenland. Wij waren al in beeld van de hulpverlening maar niemand leek iets te kunnen veranderen. Op een maandagmorgen werd ik uit de klas gehaald, 6 verhuizingen in twee jaar zouden volgen...

Veilig?
Hoewel er binnen mijn gezin veel problemen waren, ben ik in een relatief veilige en burgerlijke buurt opgegroeid. Ik zat op een echte kakschool en had eigenlijk nog nooit iets meegemaakt. Interesse in minderheden heb ik altijd gehad. Ik was altijd op zoek naar het verhaal achter een persoon. Na mijn uithuisplaatsing kwam ik op plekken die voor mij volkomen onbekend waren. De crisis -en leefgroepen waren meestal gevestigd in achterstandswijken. Loverboys, drugs, verstandelijke beperking, mishandeling en criminaliteit waren er aan de orde van de dag. De jongeren die er zaten, zaten er natuurlijk niet voor niets. Daar zat ik dan, een slimme jonge meid, tussen allemaal jongeren van de straat. Meiden en jongens die een voor mij, tot dan toe, nog onbekende taal spraken. Een taal van geweld, agressief gedrag en grove woorden. Ik leerde al snel dat ik 1 van hen moest worden om te kunnen overleven in deze harde wereld. 

Groepsdynamiek
De groepen binnen de jeugdzorg wisselen vaak. Sommige jongeren gaan terug naar huis, anderen gaan op zichzelf wonen en weer anderen worden binnen de gesloten jeugdzorg geplaatst. Natuurlijk heb ik ook enkele leuke herinneringen. Ik heb er immers een hele leuke vriendschap aan overgehouden. Helaas waren de groepen over het algemeen minder leuk. Omdat ieder zijn eigen problemen had was er altijd wel spanning. Spugen in elkaars eten, scheldpartijen, bedreiging en pesten waren er aan de orde van de dag. Ik viel als ‘nerd' die het opnam voor de mensen die gepest werden altijd een beetje buiten de groep. Voor mij was het vooral lastig dat ik alles doorhad en begreep. Het had een grote emotionele impact op mij.

Begeleiding
Daarnaast is er nog de begeleiding. Zoals velen van jullie zullen herkennen kan de band met begeleiding of bijvoorbeeld verpleegkundig personeel erg belangrijk zijn in jouw ontwikkeling. Of dit nu gaat om opgroeien of beter worden tijdens de behandeling voor jouw eetprobleem. Helaas heb ik in die paar jaar tijd veel mensen gezien en gesproken die liever lui dan moe waren. Ook binnen het team waren veel wisselingen en vaak spanningen. Ik had vaak kritiek op de manier van handelen en het pedagogisch mee-chillen, zoals het bankhangen van de pedagogisch medewerkers ook al snel werd genoemd, maar hield wijselijk mijn mond. Wat ik een groot nadeel vond is dat je helemaal afhankelijk bent van hen. Zij hebben enorm veel invloed jouw behandelplan, als zij het niet met je eens zijn heb je eigenlijk niet veel te zeggen. Zo kan het voorkomen dat je hele leugens terug krijgt te lezen bij je evaluatie en dat je bijvoorbeeld alleen onder toezicht je familie mag bellen.

Een huis maar geen thuis
Binnen de jeugdzorg heb je verschillende hulpvormen. Ik zal er enkele toelichten:

• Crisisopvang
Een tijdelijke opvang die dient ter overbrugging van een wachtlijst of als afkoelperiode waarna iemand gewoon weer naar huis kan. Vaak wordt hier pas gekeken waar iemand geplaatst gaat worden. Vanwege de verschillende problematiek zijn er strenge regels. Vaak zijn mobieltjes niet toegestaan en slapen de jongens en meiden op aparte locaties.

• (Over)leefgroep
Een groep met wisselende leiding (dag, avond -en nachtdiensten). Er zijn duidelijke en strenge regels en er wordt zelden een uitzondering gemaakt. Zo heb je corvee, verplichte kamermomenten en moet je de hele dag op je kamer blijven als je ziek bent. Een dagje schoolziek zal dan ook niet snel gehonoreerd worden. 

• Begeleid wonen
Vaak heb je hier maar 1 begeleider en werk je stapsgewijs toe naar zelfstandigheid. Vooral aan de praktische zaken wordt gewerkt, maar voor psychische problemen kan je niet bij je ‘mentor' terecht. Ikzelf had geen klik met mijn mannelijke mentor. Op een gegeven moment had ik het gevoel dat hij me met alles wilde tegenwerken. Rapportages waren negatief en als het aan hem lag kreeg ik geen urgentie voor een woning. Omdat je in de jeugdzorg al snel als verklikker wordt gezien zal je weinig rugdekking krijgen als je kritiek uit.

Is het dan alleen maar negatief?
Nee, gelukkig niet. Alhoewel mijn ervaring overwegend negatief is, vind ik het wel goed dat er opvang bestaat voor deze vaak kwetsbare jongeren. Het is erg jammer en zonde dat er zelden iemand opstaat die misstanden binnen de jeugdzorg, zoals geweld door begeleiding en seksueel misbruik, bespreekbaar maakt. Ik hoop dat onder jullie reacties dan ook enkele positieve ervaringen terug te lezen zullen zijn. Ikzelf ben inmiddels al jaren aan het vechten om het verleden achter me te laten, angsten, depressies, en trauma's volgen zich in rap tempo op, maar ik laat me niet klein krijgen en hoop later alsnog een steentje bij te kunnen dragen en mijn ervaringen om te kunnen buigen in kwaliteiten! De levenservaring nemen ze mij niet meer af.

Bron fotografie: Joestpierre