Vijf tot tien procent van de adolescenten heeft een sociale angststoornis. Onder jongeren is het een van de meest voorkomende psychische stoornissen. Eva de Hullu en Esther Sportel deden onder 1800 scholieren onderzoek naar faalangst en sociale angst. Vooral bij faalangst blijken een online training en een groepstraining goed aan te slaan.

Gierende hormonen, veranderende sociale netwerken en een hoge prestatiedruk; adolescenten hebben heel wat te verduren. Lang niet alle scholieren kunnen hier even goed mee omgaan. Zij zijn kwetsbaarder dan anderen voor het ontwikkelen van sociale angst;

ze zijn bang om door anderen afgewezen te worden of een slechte beoordeling te krijgen. Vaak gaat het om situaties die voor de meeste jongeren heel gewoon zijn: een plekje zoeken in de kantine, door de hal lopen, of een gesprek voeren met mensen die je niet zo goed kent. Voor sommigen gaat het specifiek om faalangst en is de angst beperkt tot toetsen, proefwerken en spreekbeurten.

Sociale angst
‘Sociale angst is een hardnekkige stoornis. Mensen die er last van hebben als scholier, blijven er doorgaans last van houden. Dat heeft onder andere te maken met de manier waarop informatie verwerkt wordt', zegt De Hullu. ‘Sociale situaties zijn vaak een beetje ambigu. Je weet niet altijd precies wat mensen willen of bedoelen. Bij die interpretatie gaat het bij sociaal wat angstiger mensen vaak mis. Als iemand ze aankijkt, denken ze eerder dat dit negatief wordt bedoeld, dan dat iemand misschien wel geïnteresseerd is.'

Sportel richtte zich bij het onderzoek vooral op de voorspellende kenmerken bij het ontwikkelingen van een sociale stoornis. ‘Aandachtcontrole en temperamentfactoren blijken een belangrijke rol te spelen', aldus Sportel. Zo hebben scholieren met faalangst doorgaans moeite de controle over het onderwerp van hun aandacht te bewaren. Als voorbeeld noemt Sportel de eerste vraag bij een proefwerk. ‘Iemand met faalangst die ontdekt dat hij het antwoord op die vraag niet weet, is geneigd heel erg met zijn aandacht bij die vraag te blijven hangen in plaats van verder te gaan met vragen die hij wel begrijpt.'

Vermijding
De temperamentsfactor ‘behavioral inhibition' heeft vooral te maken met de manier waarop iemand omgaat met niet-leuke dingen die op je afkomen. ‘Mensen die hierop hoog scoren hebben sterk de neiging dit soort situaties te vermijden of zich terug te trekken. Ze zullen signalen sneller interpreteren als beangstigend', aldus Sportel. Opvallend is dat beide kenmerken elkaar ook versterken. ‘Iemand die hoog scoort op behavioral inhibition, en laag op aandachtscontrole vertoont meer angstklachten.'

Om te voorkomen dat sociale angsten na of tijdens de adolescentie verergeren tot een sociale stoornis, onderzochten De Hullu en Sportel verschillende interventies. Van de ruim 1800 scholieren die meededen aan een screening op 25 scholen selecteerden ze 240 scholieren die last hadden van faalangst of sociale angst. Zij kregen een online CBM training, een cognitieve gedragstraining (CGT) in een groep op school, of geen training.

Donkere bril
De Hullu: ‘Angstige mensen bekijken de wereld door een donkere bril. Ze richten hun aandacht vooral op bedreigende informatie in de omgeving. Zo kijken ze bijvoorbeeld veel eerder naar boze gezichten dan naar gewone gezichten. Bij de online training werden scholieren verleid om hun aandacht op positieve informatie te richten - dus op de neutrale of lachende gezichten - in computertaken waarbij ze zeer snel moesten reageren.'

Wat opviel is dat scholieren na twee jaar gemiddeld veel minder angstig waren geworden. Ook de scholieren die geen training hadden gevolgd. ‘Voor scholieren is dat een geruststellende gedachte. Ze groeien voor een groot deel blijkbaar gewoon over hun angsten heen.' Dat betekent overigens niet dat training zinloos is, vindt De Hullu. ‘Op de korte termijn kun je adolescenten met symptomen van sociale angst een klein zetje in de goede richting geven.'

Effectief bij faalangst
Vooral bij scholieren met faalangst zijn de trainingen effectief. De Hullu: ‘Op lange termijn zorgde de CBM training voor een afname van faalangst én negatieve automatische associaties, en de groepstraining voor een afname van faalangst.' Hiervan zou een hele groep scholieren kunnen profiteren, denken de onderzoeksters.

Bron: rug.nl

Heb jij last van faalangs of sociale angst?