DSM classificatie leidt tot afgunst

 

dsm 5Ik hoor vaak dat er tussen mensen met een eetstoornis onderling gesproken wordt over de classificatie van hun eetstoornis. Met classificatie bedoel ik het label AN, BN, BED of ES NAO. "Ik heb maar NAO, ik heb liever anorexia" of "ik heb BED en dan heb ik geen recht op hulp" zijn voorbeelden van opmerkingen die ik gehoord heb en wijzen op het oneigenlijk gebruik van dit soort labels. Hieronder wil ik graag uitleggen waarom, door in te gaan op het verschil tussen diagnostiek en classificatie.

Het verschil tussen diagnose en classificatie
Vaak worden deze begrippen verward. Aan het einde van een intakeproces hoort de intaker je te vertellen wat je diagnose is. Je diagnose en classificatie staan ook in de brief die de intaker aan je huisarts of verwijzer stuurt. In moderne instellingen vraagt de intaker ook of je zelf een kopie van deze brief wilt ontvangen (je hebt altijd recht op een kopie). Je diagnose staat beschreven in een alinea en vat heel beknopt samen wie je bent, wat je klachten zijn en wat mogelijke oorzakelijke en instandhoudende factoren van je klachten zijn. Er staat ook iets over je lichamelijke conditie en eventuele ander klachten of problemen.

Een (fictief) voorbeeld van een diagnose
Een 22-jarige studente psychologie wonende in een studentenhuis in Leiden. Zij heeft sinds 3 jaar last van grote eetbuien gevolgd door zelfopgewekt braken, beide met een frequentie van 3 keer per week. Zij heeft een normaal gewicht (BMI 23,7). Daarnaast heeft zij last van somberheid die een paar dagen kan aanhouden. Suïcidaliteit wordt ontkend evenals het doorstaan van misbruik. Automutilatie heeft tot 1 jaar geleden plaatsgevonden. Patiënte geeft aan zich eenzaam te voelen in Leiden en heeft geen vriendinnen of vriend. Zij gaat in de weekenden naar haar ouderlijk huis (compleet gezin met 2 jaar jongere zus). Mogelijke oorzakelijke factor is de overgang van het ouderlijk huis en leven in een klein dorpje naar de grote stad en het (anoniemere) studentenleven. Mogelijke instandhoudende factor is patiëntes beleefde onvermogen aansluiting te vinden bij leeftijdsgenoten en haar draai te vinden in studie en studentenhuis. Op middelbare school had zij 1 goede vriendin en wat oppervlakkige vriendschappen. Patiënte voldoet aan de DSM-IV criteria voor boulimia nervosa.

DSM: Diagnostic Statistical Manual
In Nederland wordt de classificatie van psychiatrische stoornissen meestal uitgevoerd aan de hand van de DSM-IV. DSM staat voor Diagnostic Statistical Manual en is een product van de Amerikaanse vereniging van psychiaters. In de DSM staan alle door hen erkende psychiatrische stoornissen. Per stoornis staan een aantal criteria vermeld waarover een groep van experts het met elkaar eens is geworden op basis van onderzoek in de wetenschappelijke literatuur en discussie. Het belangrijkste doel van de DSM is te bevorderen dat professionals in de psychiatrie wereldwijd meer dezelfde taal gaan spreken. Met andere woorden, dat als een professional in Australië en in Nederland het over boulimia nervosa hebben, dat zij het dan beide hebben over individuen die voldoen dan de criteria voor boulimia nervosa zoals vastgelegd in de DSM.

In Nederland willen, onder andere, zorgverzekeraars de DSM classificatie van patiënten die behandeld worden in de ggz graag weten. Iedere ggz patiënt wordt op vijf DSM assen geclassificeerd. Op as I worden de psychiatrische stoornissen geclassificeerd. Op as II de persoonlijkheidsstoornissen, op as III de somatische stoornissen en op as IV de psychosociale problemen. Op as V wordt een algemene score van het functioneren (de zogenaamde GAF score) weergegeven.

dsm 5DSM en ernst van de eetstoornis
De DSM classificatie levert dus niet meer dan een opsomming van labels die refereren aan een set van criteria. De labels op as I, de psychiatrische stoornissen, zeggen niets over de ernst van de geclassificeerde stoornissen. Je kan op basis van de classificatie niet zeggen dat een eetstoornis nao (niet anders omschreven) minder ernstig is dan een anorexia nervosa. Er zit geen ernst hiërarchie in de DSM. In de jongste versie van de DSM, versie 5 die in mei van dit jaar verscheen, worden professionals wel gevraagd per stoornis ook een ernstschaal in te vullen (www.dsm5.org).

Diagnose belangrijker dan classificatie
Eigenlijk is je diagnose belangrijker dan je classificatie. In een diagnose hoor je jezelf te herkennen en deze hoort ook aan te sluiten bij het behandeladvies. Door de nadruk die behandelaren (en patiënten) op de classificatie hebben gelegd is de aandacht voor de diagnose helaas verminderd. Alleen kijken naar de classificatie reduceert een (vaak complex) diagnostisch verhaal tot een label of stempel. Aan de stempel worden dan ten onrechte vaak weer allerlei kenmerken toegevoegd die kunnen leiden tot verwarring, afgunst of het jezelf ontzeggen van hulp.

 

Gerelateerde blogposts

Reacties

Heidi - Dinsdag 27 augustus 2013 14:38
Is eigenlijk ook bekend vanaf wanneer er met de DSM V gewerkt gaat worden? Het valt mij op het moment namelijk op dat er eigenlijk altijd nog met een DSM IV TR gewerkt wordt, terwijl de nieuwe versie in mei al uitgegeven is...
x - Dinsdag 27 augustus 2013 14:49
als je nog wel ongesteld wordt maar wel ondergewicht hebt, kan je dan de diagnose AN krijgen?
Anita - Dinsdag 27 augustus 2013 15:29
@x nee, met de DSM IV niet, met de DSM V is dit veranderd en is het wel AN als je aan de gestelde grens van het ondergewicht voldoet
Chananja - Dinsdag 27 augustus 2013 16:50
@x en Anita: volgens mij legt dhr. van Furth in deze blog juist uit dat AN een classificatie is en dat diagnose meer een 'verhaaltje' is waarin wat uitgebreider je klachten en leefsituatie worden omschreven. (En wat dus eigenlijk belangrijker/relevanter is!).

Los daarvan verschilt het volgens mij per instelling en situatie of ze op dit moment ondergewicht met menstruatie als AN classificeren of niet. Misschien ook goed om eens de blogs te lezen die hier gaan over labeltjes, AN vs. BN/NAO/BED en wat dat allemaal met je doet/waarom je het belangrijk vindt.
E - Dinsdag 27 augustus 2013 17:12
Nou ernstschaal invullen gaat wel tot afgunst leiden/ Zou mij wel triggerend lijken voor sommige mensen. Vroeger zou het mij ook triggeren.

Met een diagnose kan ik veel meer, dat is veel persoonlijker.
Jimmy - Dinsdag 27 augustus 2013 18:26
Hmm... als ik dit artikel goed begrijp, dan is een 'diagnose' dus eigenlijk een soort van verhaal(tje) over de cliënt, en de 'classificatie' is het label wat daar aan wordt gehangen, bijv. AHDH of schizofrenie.

Ik vind dat een heel goed idee, om zo'n onderscheid te maken. Toch heb ik dit zelf nog nooit gehoord, en ik ben al jaren in behandeling. Bij mij is er altijd gesproken over een 'diagnose', nóóit over een 'classificatie'.
Charlotte - Dinsdag 27 augustus 2013 19:12
Bij mijn zijn in behandelplannen deze twee altijd netjes uit elkaar gehouden. Moet wel zeggen dat ook voor de labeltjes (nao, dysthyme stoornis etc.) regelmatig het woord 'diagnose' wordt gebruikt, terwijl het eigenlijk een kwalificatie is. Ook binnen de hulpverlening.

Bedankt voor dit blog!
Eric van Furth - Woensdag 28 augustus 2013 20:47
@Jimmy en @Charlotte Het klopt dat behandelaren diagnose en classificatie vaak door elkaar gebruiken, maar eigenlijk is dat dus niet correct.
Jimmy - Vrijdag 30 augustus 2013 23:49
@Eric van Furth
Sorry, maar dat het "niet correct" is, is niet mijn ervaring. Overal waar ik in behandeling ben geweest, gaat het gewoon zo. In DSM IV (deel 5 heb ik nog niet) wordt ook voornamelijk gesproken over "diagnostic criteria", "diagnostic codes", etc. In het hoofdstuk over Eating disorders staat bijvoorbeeld "two specific diagnosis", naast de NOS/NAO restcategorie. (In deel 5 is Binge Eating Disorder als derde diagnose toegevoegd.)

Ik heb nooit psychologie of zoiets gestudeerd, maar zoals u het schrijft, zo gaat het volgens mij niet in de praktijk. Dat zou wel beter zijn, maar daar zou dan eigenlijk een complete cultuursverandering voor nodig moeten zijn. En dan zou je de naam DSM ook moeten veranderen. In ICOMD ofzo (International Classification Of Mental Disorders). Dat zou dan in lijn liggen met het alom gebruikte ICD (International Classification of Diseases).

En wat het kernpunt van uw artikel betreft ("DSM classificatie leidt tot afgunst")... tja, daar zit wel wat in. Maar ik denk dat iedereen die ervaring heeft met de psychiatrie wel snapt dat psychiatrische termen, zoals bijvoorbeeld Borderline, eigenlijk vrij weinig zeggen. Elke goede hulpverlener zou dit aan de cliënt moeten uitleggen.